Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 14
12
HELGAFELL
Til að kynnast þessari hlið á list hans,. skulum við virða fyrir
okkur eina fegurstu mynd tímabilsins, Nótt í París. Hér eru öll
líkamsformin mynduð af samleik sléttra flata, bygging þeirra og
samstaða mótuð stórum dráttum og þess er vandlega gætt, að
augað stöðvist ekki við nein einstök atriði líkamans, heldur taki
við hrynjandi formheildarinnar og beinist síðan að þungamiðj-
unni, andlitunum. Innilegur og angurvær blær myndarinnar er
þó ekki túlkaður með andlitunum einum. Veitum því athygli, að
formin skerast aldrei beint fram, heldur alltaf á ská, línur hand-
ieggja, herða og fótleggja liggja einnig skáhallt, aldrei lárétt
eða lóðrétt. Það er þessi samræmda endurtekning skáflata, sem
sterkast verkar á áhorfandann og veldur áhrifum innileika og
angurværðar.
í þessu birtist raunar inntak kúbismans: áhrifunum er ekki
valdið með dreifðum lýsingaratriðum einstakra forma, heldur
formgerðinni allri. Áherzlan hefur færzt, ef svo má segja, frá
formum náttúrunnar til eðlis formanna. Fleiri kúbiskar myndir
eru til frá þessum tíma. Ein er Kreppan, niðurlútur maður sem
styður hönd undir kinn og leggur hina höndina yfir höfuð sér,
önnur er Kona með dragspil, glaðvær mynd kerlingar sem þen-
ur harmoniku, leggur höfuðið aftur á bak og syngur með. Hvor-
ug þessara mynda kemst þó í hálfkvisti við Nótt í París.
Parísardvölin er Ásmundi ómetanlegur skóli. Hann kemst þar
í snertingu við margt það bezta í evrópskri samtíðarlist og kynn-
ist persónulega þeim Bourdelle, Despieu og Zadkine. Og Ás-
mundi fer eins og mörgum þeim, sem mesta fá útsýn um víð-
lendur listarinnar, að hann tengist því fastar sínu heima. Upp-
runi hans er ekki lengur fjötur um fót á leiðinni til víðsýnirmar,
það stig er yfirstaðið, og söngvaefni heimalandsins standa opin
til nýrrar túlkunar. Þannig fór Stephani G. og Einari Benedikts-
syni, þannið fór Halldóri Kiljan og Jóni Stefánssyni.
Kannski er það eitt kyrrlátt kvöld við Signu, nálægt þar sem
Svartiskóli stóð forðum, að gömul saga um ungan íslending í
París vitjar huga Ásmundar. Og það hefur ef til vill staðið eins
á fyrir honum, að vilja heim með vorinu en eiga engan kost
farar. Hinn bauð sál sína að ferjulaunum, en þegar kom undir
strönd og grænir vellir Suðurlands blöstu við, varð lífið honum
samt dýrmætara en loforðið. Þetta er þjóðsaga og þó ekki þjóð-