Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 20

18
HELGAFELL
stórfenglegustu listaverk heims eru svo hversdagsleg við fyrstu
sýn, að óvant auga tekur naumast eftir þeim. Önnur eru svo
einföld og tilgerðarlaus að þau hneyksla. Bilið milli slíkra lista-
verka og venjulegra, meðalgóðra hluta er lítið á yfirborðinu,
en hið innra er það nógu stórt til að rúma heilan heim.
Sem dæmi slíkra verka frá þessu skeiði í list Ásmundar ætla
ég að velja tvö, Stúlkuna með bikarinn og Pilt og stúlku. Hið
fyrra er lítil eirmynd, — stúlka sem gengur fram með bikar fal-
inn við barm sér og horfir til hliðar. í bikarnum ber hún eitur,
líkami og andlit sýna að hún er vör um sig, skyldi einhver sjá
til. Formgerð líkamans er við fyrstu sýn ósköp venjuleg, en þeg-
ar við förum að hafa hana fyrir augum dálitla stund, er eins og
formin lifni og fái fyllingu. Þau taka hvert við af öðru í mildum
leik, safamikil en þó hvergi ofþanin. Hreyfing myndarinnar er
það sem nefnt er vægt „kontraposto", mismunandi fletir eða
öxlar, sem skera hvern annan á víxl. .Andlit og herðar mynda
einn öxulinn, lendarnar annan, og fótstaðan hinn þriðja. Þessi
samstilling vekur kennd mjúkrar hreyfingar en felur um leið í
sér ákveðna sálræna túlkun.
Samt sem áður mundi ég ekki vilja jafna þessari mynd við
hina, Pilt og stúlku, því þar finnst mér þetta tímabil í list Ás-
mundar ná hæst.
Ég minntist áðan á myndina Útþrá. Það var ekki aðeins nafn-
ið tómt, heldur sterk kennd, sem unni Ásmundi ekki friðar. Hér
heima var ekkert að sjá í höggmyndalist sem fyllti hugann nýj-
um og djörfum straumum, — og skapferli Ásmundar er þannig
farið, að logn er honum dauði. Það var ekki af miklu að taka
þessi árin í nýjar utanferðir, en þó rak öðru hvoru á fjörur. Hon-
um var falið að gera brjóstmynd af Einari Benediktssyni, fékk
hana vel greidda og komst til Parísar. Peningarnir entust reynd-
ar ekki nema í fjóra mánuði, en París getur snert marga strengi
í huga listamanns á skemmri tíma-en það. Hér er það sem hann
gerir frumdrættina að myndunum Piltur og stúlka og Fýkur yfir
hæðir, og lýkur við þær báðar þegar heim kemur. Seinna meir
stækkaði hann þær, og standa þær nú í garði hans við Sigtún.
Báðar þessar myndir eru nýtt stig í listþróun Ásmundar, und-
anfari þess túlkunarmáls, sem hann notar að mestu næsta ára-
tuginn. Formin eru heil og stór, hvergi rofin, nema ítrasta nauð-