Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 106

104
HELGAFELL
árkróks, sem fullorðin kona rneð ærið
erilsamt ævistarf að baki. En þá hefst
hinn stórvirki rithöfundarferill Guðrún-
ar frá Lundi, og eftir öllum sólanmerkj-
um að dæma, er ícnyndunarafl hennar
og frásagnargleði enn í fullu fjöri.
Efni skáldsagna Guðrúnar frá Lundi
er sótt í íslenzkt sveitalíf um og eftir
síðustu aldamót. Þjóðlífslýsingar henn-
ar virðast mjög nákvæcnar, svo að yfir
þeim öllum hvílir sá blær er gerir þær
fullkomlega sennilegar þeim, er ólust
upp í sveit á þessum tíma. Og í því virð-
ist liggja skýringin á þeirri miklu út-
breiðslu og vinsældum er skáldsögur
hennar hafa hlotið. En hætt er við að
hinni yngri kynslóÖ finnist sú róman-
tík, sem söguhetjur hennar lifa og
hrærast í, næsta fátækleg.
Guðrún frá Lundi er gædd mikilli
frásagnargáfu og henni er einstaklega
sýnt uim að vekja samúð lesandans með
sögupersónum sínum. Og þegar hún
leiðir fram á sögusviÖiÖ persónur, sem
ekki eru allt í sómanum hvað snertir
almennar manndyggðir og siðgæði,
reynir hún alltaf að berja í bresti
þeirra, og ber það vott um að hún sé
góð kona. En engar eru sögupersón-
ur hennar gæddar þeim eiginleikum,
sem gera þær lesandanum á einn eða
annan hátt minnisstæðar, þrátt fyrir
langa samfylgd, eða tvö þúsund blaÖ-
síðna leið, eins og Dalalíf er. Rás við-
burðanna er hvorki hröð eða nýstár-
leg og hvergi er frumlega haldiÖ á mál-
unum. En skilningur höfundarins á
hinum hversdagslegu vandamálum í
daglegu lífi hvers einstaklings er í senn
bæði djúpur og mannlegur. Og kann-
ske er það einmitt þess vegna, að þótt
skáldsögur Guðrúnar frá Lundi marki
engin bókmenntaleg spor, og í því til-
liti sé sú orka, sem hún hefur eytt í
samningu þeirra, unnin fyrir gýg, þá
er manni aS lolcnum lestri þeirra allt
í einu farið aS þykja vænt um höfund-
inn sjálfan og búinn að veita honum
upptöku í hóp gamalla vina.
Gamalt íólk og nýtt
Sögur — Elias Mar — Helgafell
1950
Höfundur segir í formálanum, að út-
gáfu bókar megi líkja við ferðalag, og
sannast þá enn gamla máltækið, að
ekki séu allar ferÖir til fjár. Elías Mar
er það efnilegur rithöfundur, að þess-
ar sögur valda manni yfirleitt von-
brigðum. Hyggilegra hefði verið að
bíða með útgáfu smásagnasafns, þar til
úr fleiru hefði verið að velja, og taka
þá aðeíns þaS bezta. ÞaS er sem sé
viSvaníngskeimur af bókinni, og þó er
höfundur enginn viðvaningur, og hefur
ugglaust það álit á sjálfum sér, að hann
vilji ógjarna láta telja sig þeirra á með-
al. Hann hefur áður sýnt það greini-
lega, að hann er gæddur töluvert
skarpri sálfræðilegri innsýn, en stund-
um er eins og hann hafi týnt gleraug-
unum. I fyrstu sögunum virðist hann
helzt vera að æfa sig að skrifa, og
hefðu þær gjarna mátt missa sig. StúlJia
miðar byssu er góð ástandssaga, ó-
venjuleg og sönn, þótt byggingu henn-
ar sé dálítiÖ ábótavant. Saga um jóla-
tré er ósköp billeg og augljós sálfræði,
og yfir-sentimental eins og oft vill
verða, þegar skrifað er um börn. Snœ-
fríÓur er ein heima lýsir gamalli konu
heldur lélega og ófrumlega. Höf. verð-
ur yfirleitt mjög tíðrætt um gamalt fólk,
en virðist þó ekki hafa mikið um það
að segja, og nýja fólkið kem ég ekki