Helgafell - 01.05.1953, Blaðsíða 118
116
HELGAFELL
um. Bygging leiksins er svo fyrir neS-
an allar hellur að um mætti rita heila
bók. Átök (conflict) þriggja fyrstu
þáttanna eru að oiestu leyti andlaust
pólitískt rifrildi cnilli feðganna, og að
lokum heggur höfundur á hnútinn, eft-
ir cnikiÖ vafstur, með áðurgreindu
morði. Samtöl eru oft œeð ólíkindum,
tilsvör of löng og flatneskjuleg, mörg
þeirra gætu verið klippt beint úr lé-
legustu áróÖursgreinum dagblaðanna.
Höfundur verður aS láta sér skiljast, að
það er ekki nóg aS berjast fyrir réttlát-
ara þjóðfélagi með pennanum, ef ekki
er af list gert. MaSurinn og húsiS verð-
ur aldrei framlag til þess málstaðar,
sem höfundur hugði, til þess er áróður
hans of barnalegur og listin of lítil.
Vitið þér enn —?
S.r.ásögur — Sveinn AuSunn
Soeinsson — Keilisútgáfan 1952
Höf. hefur áður gefið út stóra skáld-
sögu, er hlaut misjafna dóma. MeS
smásögum þessum má heita að hann
sé orðinn fullþroska höfundur, þótt
svið hans sé þar nokkuð takmarkað.
Yrkisefni hans er þjóÖfélagslegt, sög-
urnar fjalla um baráttu hins fátæka við
óblíÖ örlög, bæði þau er koma að utan
og innan. Höf. hefur ágætt vald yfir
penna sínum, en leggur þó ekki út á
nýjar brautir í formi eða stíl. 1 fyrstu
sögunni hættir honum nokkuð til mála-
lenginga og endurtekninga. Hann er
þaulkunnugur persónum sínum og um-
hverfi þeirra, þær eru langflestar úr al-
þýðustétt, og algengasta sögusviðið er
smáþorpið íslenzka. SálfræSilýs.ngar
hans eru réttar, og oft næmar og skarp-
ar. Yfirleitt rná segja að sálfræÖiþekk-
ing og skyggni höfundar leggist dýpst
á sviði hins hversdagslega, en hann
blæs lífi og veitir blóði sínu í sögurnar,
eykur atburðunum gildi, svo lesandan-
um leiðist aldrei, en kannast alltaf við
sig. Hann hefur ríka saimúð með per-
sónum sínum, en hættir þó aldrei við
tilfinningasemi. Karl.mannleg rósemi,
íhygli og hófstilltur eldur eru einkenni
þessara sagna.
Minnisstæðust veröur smásagan ,,Við
Steini byggjum snjóhús“, sem jafn-
framt er eina sagan sem frábrugð n er
hinum að fon.mi. Hún er sagan um stolt
hins fátæka. Drengurinn vill heldur
svelta en kannast viS fátækt sína, jafn-
vel þótt hann þiggi brauð úr hinum
sö>mu höndum þegar hann sjálfur hef-
ur nóg. SnjóhúsiS er tákn um eilífa
fra.mkvæmda- og sköpunarþrá manns-
ins, sem verður að fá framrás mitt í
sárustu eymd og fátækt. En þegar fað-
irinn, ,,sá bezti af öllum, öllum“, ger-
ist sannur að sök og lætur bugast af
neyð sinni er ekkert varið í snjóhúsið
lengur, drengurinn molar það í smátt,
gleðin yfir því er horfin, því gleðin
kemur af því, að svíkja ekki stolt sitt.
En það þarf líka baráttu til þess að
sigra stolt þegar lífið krefst þess. Um
þaS fjallar sagan OnotaSur kaðalspotti,
og er hún einna bezt gerð. AS jafnaði
eru sögurnar vel unnar. Söngvarinn er
þó líkari söguefni en fullgerðri scná-
sögu.
Alþýðunni og raunar öllum bókelsk-
um mönnum ætti að vera fengur og
fyrirheit í bók þessari. Ekki verður skil-
izt svo við spjall þetta, að ekki sé
minnzt á titil bókarinnar. Höf. hefur
færzt mikið í fang að láta verk sitt rísa
undir þessu máttuga, örlögþrungna
stefi úr sjálfri Völuspá. Þó virðast flest-
ir aðilar mega sæmilega við una. Ann-
ars er það athyglisvert útaf fyrir sig hve