Frjáls verslun - 01.05.2015, Blaðsíða 38

38 FRJÁLS VERSLUN 5 tbl. 2015
fyrst,“ bætir hún við og kímir. „Þegar ég
var kjörin fóru konur að treysta sjálfum sér.
Konur komnar um miðjan aldur hugsuðu:
Fyrst hún getur það þá hlýt ég að geta það.
Og yngri konurnar sáu hvernig hægt var
að breyta hlutskipti sínu. Auðvitað hafa
konur alla tíð vitað að þær væru sterkar. Og
það vissu auðvitað fleiri, þess vegna voru
sjómennirnir svona góðir við mig því þeir
vissu af styrk konunnar í landi.“
Konur eru menn, við erum Kven­
menn
Vigdís rifjar upp kvennafrídaginn 24. októ ­
ber 1975 sem upphafið að bylgju kven ­
rétt indabaráttu. „Þá áttuðu menn sig á
þeirri staðreynd að ekki var unnt að reka
ís lenskt þjóðfélag þegar konur tóku sér frí
og gengu eitt síðdegi út úr verksmiðjunum
eða fiskiðjunni eða bönkunum eða út af
heimilunum. Þær sönnuðu þá að konur
eru máttarstólpar þjóðfélagsins til jafns við
karla. Árið 1975 er til dæmis ekki orðið
móð ins að karlar eldi. Ég man eftir mjög
skemmtilegum þáttum í útvarpinu þegar var
verið að hringja í kallana og spyrja hvernig
gengi hjá þeim með börnin og matinn þegar
mamman var farin niður í bæ á baráttufund.
Þúsundir kvenna hittust á torgum í öllum
byggðarlögum á Íslandi. Og svo fórum við
allar á kaffihús eftir fundina, skemmtum
okkur og glöddumst heilshugar yfir því
að hafa sannað að við kvenfólkið erum
ómiss andi.“ Blaðamaður tekur eftir því að
Vigdís notar orðið kvenréttindi. Hún segist
sjá eftir því orði úr daglegri notkun. „Mér
finnst kvenréttindi ríma svo fallega við
mannréttindi. Nú talar fólk um feminisma
en það er ekki það sama. Og fyrst við erum
að tala um nýja málnotkun þá finnst mér
alveg ótækt að allir karlar séu núna kallaðir
menn. Það eru ekki lengur karlar og konur
heldur talað um menn og konur – og gáum
að því að þessu er stolið úr ensku. Mér
finnst alltaf svo þungbært þegar við hættum
að treysta okkar eigin tungumáli. Konur
eru menn, við erum kvenmenn. Ég var
spurð að því í kosningabaráttunni hvort
það ætti að kjósa mig af því ég er kona og
ég sagði nei, það á að kjósa mig af því ég er
maður! Sem þótti ansi gott svar. Og nú er
búið að eyðileggja það svar!“
ÁKveðin í að hætta við
Vigdís segist aldrei hafa búist við því að
sigra í forsetakosningunum 1980. „Kona
á mínum aldri á þessum tíma vaknaði svo
sann arlega ekki einn góðan veðurdag og
sagði: Góðan daginn, ég ætla að verða
forseti! Kannski einhverjar litlar stúlkur
vakni með þau orð á vörunum í dag. Mér
var ýtt út í þetta framboð sem fulltrúa hug ­
sjóna stærri hóps sem sá framboð konu í
þetta embætti sem markmið í sjálfu sér.“
Hún hafði efasemdir fram á síðustu stundu.
„Ég vaknaði eldsnemma morguninn eftir að
ákvörðun hafði verið tekin og var ákveðin í
að hætta við. Ég ryksugaði allt húsið og beið
með að hringja þangað til mér fannst líklegt
að mitt helsta samstarfsfólk væri komið á
fætur til að segja að mér hefði snúist hugur.
Og þá var mér sagt að það væri of seint og
ég ætti von á blaðamönnum heim til mín
klukkan hálfníu. Eftir það var ekkert annað
að gera en að setja sig í stellingar.“
Kosningabaráttan var hörð og Vigdís var
kjörin með naumum meirihluta. „Lengi
vel þótti mér það erfitt hvað stóð tæpt milli
okkar Guðlaugs Þorvaldssonar. Svo var
það fyrir tveimur árum niðri í Norræna húsi
að það kemur einhver erlendur maður til
mín og spyr: Eruð þér konan sem var fyrst
kvenna kjörin forseti í heiminum? Og ég
jánka því. Og þá er staddur þarna íslenskur
blaðamaður sem segir: Mundu nú samt
hvað það var mjótt á mununum! Og allt í
einu varð mér ljóst hvað það er merkilegt
að munurinn var svona lítill. Það þurfti að
hafa óskaplega mikið fyrir þessu. Þessi litli
munur er eiginlega táknrænn fyrir baráttuna,
þessi naumi sigur lauk upp gáttum fyrir
mann réttindi þjóðfélagsins. Og var miklu
mikil vægari í raun en stór sigur því þá hefði
okkur kannski þótt þetta sjálfsagt.“
hefði viljað sjÁ jafnrétti í launum
fyrir löngu
Vigdís er mjög ánægð með margt sem
hefur áunnist í íslensku samfélagi eftir að
hún var kjörin forseti en þó er eitt sem
hún hefði viljað sjá gerast á þessum þrjátíu
og fimm árum. „Ég hefði svo sannarlega
viljað sjá jafnrétti í launum. Ég skil ekki
hvernig það er hægt að réttlæta það með
einhverjum undarlegum aðferðum, að kon ­
ur séu einatt þessu broti af karlakjörum
lægri í launum. Ég hefði viljað sjá jafnrétti
í launum nást löngu áður en við fögnum
hundrað ára kosningarétti kvenna og mér
er óskiljanlegt að það hafi ekki náðst. Sér ­
staklega þegar konur voru komnar með
það mikið sjálfstraust að þær stofnuðu
flokk og flykktust inn á þing og eru síðan
taldar alveg jafngóðar og karlar til að sníða
þessu þjóðfélagi reglur og lög.“ Stundum
Þegar Vigdís Finnbogadóttir undirritaði kjörbréf sitt fyrir fjórða kjörtímabilið sem forseti árið 1992 varð sá sögulegi viðburður að konur skipuðu í fyrsta sinn æðstu embætti við embættistökuna. Forseti þingsins, forseti Hæstaréttar, hæstaréttarritari og auðvitað forseti Íslands voru allt konur.
salome Þorkelsdóttir var á þessum tíma forseti Alþingis og erla jónsdóttir hæstaréttar ­
ritari. guðrún erlendsdóttir var forseti Hæstaréttar og kom það í hennar hlut að lýsa for ­
seta­kjöri­og­útgáfu­kjörbréfs­og­mælti­fram­eiðstafinn­sem­forseti­svo­undirritaði.­Í­janúar­
2010 gerðist það svo í fyrsta sinn að allir þrír handhafar forsetavalds voru konur: Jóhanna
Sigurðardóttir var forsætisráðherra, Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir forseti Alþingis og
Ingibjörg Benediktsdóttir forseti Hæstaréttar.
Konur æðstu embættismenn
við embættistökuna 1992
Vigdís Finnbogadóttir. Guðrún Erlendsdóttir. Salome Þorkelsdóttir. Erla Jónsdóttir.
Og svo fórum við allar á kaffihús
eftir fundinn, skemmtum okkur og
glöddumst heilshugar yfir því að
hafa sannað að við kvenfólkið erum
ómissandi.
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
1
5-
08
57
Betri ávöxtun
fyrir skammtímasparnað
Stefnir – Lausafjársjóður fjárfestir
aðallega í innlánum fjármálafyrirtækja.
Í krafti stærðar sinnar nýtur sjóðurinn
betri vaxta á innlánum en bjóðast
almenningi. Sjóðurinn hentar sérlega vel
fyrir skammtímasparnað.
Þú getur skráð þig í reglulegan sparnað í
Stefni – Lausafjársjóði fyrir aðeins 5.000 kr.
á mánuði. Skráning og allar upplýsingar
á arionbanki.is/sjodir eða í síma 444 7000.

Fyrir hverja?
Þá sem vilja spara í stuttan tíma
Þá sem vilja hærri vexti
Þá sem vilja geta leyst út sparnaðinn sinn
með stuttum fyrirvara
Hentar bæði einstaklingum og fyrirtækjum
Stefnir – Lausafjársjóður er fjárfestingarsjóður skv. lögum nr. 128/2011. Fjárfesting í fjárfestingarsjóðum telst
almennt vera áhættusamari fjárfesting en í verðbréfasjóðum. Meiri áhætta er fólgin í rýmri fjárfestingar-
heimildum sem geta m.a. leitt til minni áhættudreifingar en í verðbréfasjóði. Nánari upplýsingar um sjóðinn, þar á
meðal nánari upplýsingar um áhættu við fjárfestingu í hlutdeildarskírteinum hans, má finna í útboðslýsingu hans
sem nálgast má á arionbanki.is/sjodir. Sjóðurinn er í rekstri Stefnis hf. sem er sjálfstætt starfandi fjármála-
fyrirtæki í eigu Arion banka hf. Arion banki er söluaðili sjóða Stefnis hf.
Ávöxtunartölur eru fengnar hjá Arion
banka sem er vörsluaðili sjóðsins.
Ávöxtunartölur miðast við 30.04.2015.
Ávöxtun í fortíð gefur ekki
áreiðanlega vísbendingu um
ávöxtun í framtíð.
1 ár 2 ár 3 ár
5,3% 5,5% 5,4%
Árleg nafnávöxtun
30.04.14–
30.04.15
30.04.13–
30.04.15
30.04.12–
30.04.15
Sjóðurinn var stofnaður árið 2012