Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Blaðsíða 38
148
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
mikið úr því. Sveitaorðin eru a. m. k. ekki áberandi. Setningaskipunin
er fljótt á litið heldur ekki mjög frábrugðin þeirri, sem Halldór notar
annars. Þó eru semíkommur e. t. v. ennþá algengari hér en í fyrri bók-
um hans, og getur það að nokkru leyti verið menjar um, að Ugla ætti
að skrifa „samheingislaust á yfirborðinu, með miklum appósisjónum“.
Ugla sjálf birtist strax lifandi í lýsingu þeirri, er G gefur af henni:
Gáfuð sterkbygð sveitastúlka kemur til Reykjavíkur ofan úr diilum Norðurlands
til að menta sig, aðallega læra á orgel fyrir kirkjuna sem faðir hennar er að byggja
í Austurdal. Ætlar að vinna fyrir sér og kemst í vist til þekts hagfræðings og stjóm-
málamanns (hagfræðiprófessors?)
Hún er dálítið luraleg, en það er eitthvað fínt og mentað í andlitinu þegar þeg-
ar [! ] hún er hugsi, þokki andlegra gáfna. Hún er nærsýn, rýnir í það sem hún horfir
á og fær þykk gleraugu, sem gera hana óaðlaðandi við fyrstu sýn. Stórar sterkar og
formfagrar hendur. Hún er realistisk sveitastúlka nútímans í snertíngu við horgar-
mennínguna. 1
Einu smáatriði í þessari lýsingu er alveg sleppt í bókinni: að Ugla
skuli vera nærsýn og nota gleraugu. Það er minnzt á það einu sinni enn
í G. Meðal hótana þeirra, er Aldinblóð hefur í frammi við norðanstúlk-
una, er einnig þessi: „Ég skal brjóta gleraugun þín. Ég skal.“ (34). í A
er talað um gleraugu hennar öðru hverju. í fyrsta kaflanum kemur litla
stelpan í húsinu alveg til Uglu og segir: „Hefurðu feingið þessi gler-
augu uppí sveit?“ Þegar húsfaðirinn ávarpar nýju stúlkuna og réttir
henni höndina, verður hún öll blaut og fær móðu á gleraugun sín (3).
I fyrsta samtalinu milli hennar og húsmóðurinnar segir frúin m. a.:
„hvaðan eruð þér elskan mín, og af hverju eruð þér með þessi gler-
augu“, og lyftir upp gleraugum bennar. „Ég er nærsýn, sagði ég, ég á
að hafa gleraugu. —- Eruð þér einhver grúskari? spurði hún.“ (8). Og
þegar litli feiti drengurinn kemur til Uglu á herbergi hennar til að biðja
hana að vera kyrra, þó að henni hafi verið sagt upp rétt áður, talar
hann m. a. um gleraugun hennar, og hún lofar honum að reyna þau.
Hann hefur haldið, að hún notaði þau til að „monta“ og láta, eins og
hún væri „mentuð“.
Mér þykir ekki ólíklegt, að nafnið Ugla í bókinni sé minning um hin
horfnu gleraugu fyrstu uppkastanna. í G segir á einum stað, að húsfað-
irinn hafi frá upphafi gejið norðanstúlkunni nafnið Ugla (6). I A rétt-
ir hann henni hönd sína og segir: „þarna höfum við feingið stóra sterka
uglu að norðan!“ (3). Þessi nafngift virðist eðlilegri, ef stúlkan notar