Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Side 45

ÚR VINNUSTOFU SAGNASKÁLDS
15S
hefur haft þjófa fyrir sig í New York og stolið a. m. k. miljón þá er hann strax gerður
ráðherra, og einginn keppinautur til þessarar stöðu getur orðið honum skeinuhættur
nema maður sem sannanlega hefur boðist til að afhenda Svíum landhelgi íslands. En
fastur í sessi og verulega vinsæll virtur og elskaður getur einginn forsætisráðherra
orðið nema hægt sé að sanna að ofaná alt sem á undan var sagt hafi hann farið á bak
við öll yfirvöld landsins og þjóðina sjálfa og gert samníng við útlendínga um að af-
henda þeim Island sjálft — ekki aðeins vatnið heldur þurlendið. 25
„Landráðamennirnir í fylliríinu (borgarstjórinn og forsætisráðherr-
ann)“ eru látnir játa ásetning sinn í lítt tvíræðum orðum: „Þó þeir
dragi mig á hárinu um allan bæinn og heingi mig í flibbann minn þá
skal landið verða selt!“ (G 20). Auðstéttinni sé glæpurinn, uppreistin
gegn mennsku sinni unun. Ekki einu sinni vissa um að bölbænir kyn-
slóðanna myndu fylgja nafni þeirra hafi getað haldið aftur af mönnun-
um, sem seldu íslenzka lýðveldið og gerðu landið atómstöð í komandi
stríði. Borgarastéttinni yfirleitt sé tortímingin samrunnin eðli liennar,
„sjálfseyðingin orðin hið líffræðilega hlutverk hennar“: „Hugarheimur
hennar er svik og lýgi. Hún hvorki getur né vill annað en hrun og eyð-
ingu.“ (G 61).
7. „Guðirnir" tveir og norðanmaðurinn, „feimna lögreglan“, eru með
frá upphafi; í G er svohljóðandi lýsing á þeim:
þrír úngir glæpamenn, hálfbrjálaðir, sem halda að þeir hafi köllun til að lifa ofar
öðrum mönnum. Einn er barnamaður með saltfisk, 22 ára gamall. Þeir setja streingi
á saltfiskinn og leika á hann sem hljóðfæri. Hann heldur að hann sé Jesús Kristur.
Annar er saungvari og skáld, með myndfagurt andlit og jarpa liðaða lokka ... Hinn
þriðji er séffi, sveitapiltur, mentaður á gagnfræðaskóla, sem hefur komið hingað suð-
ur til að verða glæpamaður. Hann hefur allar dygðir til að bera, hreinlæti, reglusemi,
hjálpsemi. Hann lætur undirmenn sína myrða mann með öxi. 3 o. áfr.
Nokkru seinna er sagt nánar frá „guðunum“: „annar, rómantiski snill-
íngurinn, er fulltrúi rómantíkurinnar, hinn fulltrúi religiónarinnar.
Báðir eru hafnir yfir mannfélagið og [hlíta] ekki lögum manna í sinni
framferð. Þessvegna nefndir: guðirnir. Þeir eru fyrir handan ilt og
gott, rétt og rángt“ (11). Höf. hefur auðsjáanlega lagt áherzlu á að
rugla ekki saman guðunum tveim; en á bls. 135 í A-handritinu gerir
hann þessa athugasemd: „Muna að skilja guðina tvo í 1. hið guði inn-
blásna rómantíska skáld 2. hina frelsuðu trúarhetju sameinaða guði.
Atómskáldið talar „svart“; briljantín er trúfífl og innbrotsþjófur“. At-