Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Page 48

158
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
(43), í B „mestur klámhundur í heimsbókmentunum samanlögðum“
(4), þá er hann í bókinni „talinn klæmnasti rithöfundur heimsbókment-
anna“ (23). í prenthandritinu segir Ugla Búa Árland frá því, að hún
hafi frétt, „aS Lúter sé mesti klámhundur heimsins“ (128); en orSinu
klámhundur er meS bleki breytt í ruddi, eins og stendur í bókinni
(189). Þetta eru nokkur dæmi þess, aS ádeila höf., þó hún sé nöpur,
hefur upphaflega veriS enn naprari. Sumum af þeim hvössu skeytum,
er beint hefur veriS aS kristindómnum yfirleitt og vissum kenningum
hans, hefur veriS sleppt í bókinni. ÞaS má t. d. benda á þessa útskýr-
ingu í G á nokkrum aSalgreinum kristilegrar trúar: „Þessi kenning um
heilaga kvöldmáltíS, mannfórn og upprisu er einsog hvert annaS óráS
öfughneigSra sveitaþræla úr einum útskækli Rómaveldis; draumur
kvölóSra manna um blóS, mannát og draugagáng.“ (Samkvæmt at-
hugasemd höf. sjálfs á þessum staS er kvölóður þýSing á ,sadistiskur‘,
eins og þolóður á ,masochistiskur‘.) í bókinni heldur organistinn því
fram, aS kristindómurinn hafi eySilagt líf móSur hans (150—51). ViS
mætum þessari hugsun þegar í G, en þar er hún orSuS á ólíkt grófara
hátt:
Eg hef vanist á að líta á kristindóminn sem óvin móður minnar, óvin föður míns,
og þarafleiðandi höfuðóvin þess lífs sem hefur alið mig og ég tjái með tilveru minni.
Eg álít að kristindómur sé stefna sem af andskotanum hefur verið sett til höfuðs
mannlegu lífi á jörðinni og er þess ósættanlegi hatari og bölvaldur. 36
Yfirleitt má segja, aS ádeila skáldsins — hvort sem hún er á sviSi
trúmála eSa stjórnmála — hafi mildazt áþreifanlega, meSan hann var
aS vinna aS sögunni.
9. Breytingar höf. í handritunum miSa ekki hvaS sízt aS því aS stytta
og þjappa efninu saman. Eitt dæmi þess er kaflinn í A um afmæli
rómantiska snillingsins og ræSu hans, er var felldur niSur meS öllu.
Stundum hefur höf. sjálfur gert athugasemdir um aS stytta ákveSna
kafla. Þannig er í A langur kafli (bls. 97—103) um þaS, hvernig orgel-
kennarinn heimsækir Uglu snemma morguns og borgar henni 10 aura,
sem hann hefur fengiS léSa hjá henni seinast til aS kaupa fyrir brjóst-
sykur. Þessi frásögn er óneitanlega dálítiS langdregin og kyrrstæS. En
fyrir framan þann kafla hefur Halldór skrifaS: „Þessi kap. falli alveg
niSur í hreinskrift.“ „NB Dragist mjög saman!“ stendur í sama hand-