Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Blaðsíða 44

Tímarit Máls og menningar
ég grœt meS þeim sem grætur og hlæ
meS þeim sem hlær.
Ahorfandi hins epíska leikhúss
(Brechts) segir: Þessu hefSi ég ekki
trúaS; þetta skyldi maSur varast aS
gera; þetta kemur eins og þjófur á
nóttu, nærri ótrúlegt; þetta verSur aS
taka enda; sorg þessa manns snertir
mig af því aS hann á sér útleiS; þetta
er mikil list; hér er ekkert sjálfsagt;
ég hlæ aS þeim sem grætur en græt
yfir þeim sem hlær ...
LeikhúsiS tók aS kenna.
Olían, stríSiS, þjóSfélagsátökin,
fjölskyldan, trúarbrögSin, hveitiS,
verzlunin meS sláturféS, urSu viS-
fangsefni þess. Kór setti áhorfand-
ann inn í gang þeirra mála sem hann
vissi ekki full deili á. Kvikmyndir
voru notaSar til aS sýna hvaS helzt
var aS gerast í heiminum. Skugga-
myndir hirtu skýrslur. AS sýna þann-
ig „bakgrunninn“ beinir gagnrýni aS
athöfnum mannanna. ÞaS kom í Ijós
aS til var rétt hegSun og röng. ÞaS
kom einnig í ljós aS sumt fólk veit
IivaS þaS er aS gera, en sumt ekki ...
Leikhús er og verSur leikhús, eins
þótt þaS kenni. ÞaS er skemmtilegt í
sama hlutfalli og þaS er gott...
Þótt þaS veiti ekki samskonar
skemmtun eSa ánægju og vísindin
iSkendum sínum, þá er þó nauSsyn-
leg viss tilhneiging til aS kafa í eSli
hlutanna, vilji menn fá notiS skáld-
skapar á öld sem einmitt er öld mik-
illa uppfinninga og uppgötvana . ..
Hví skyldi leikhús ekki helga sig
því mikla þjóSfélagslega hlutverki aS
rannsaka lífiS? .. .
ViS móralíséruSum. En viS vorum
ekki aS tala fyrir móralsins hönd,
heldur í nafni fórnarlambanna. ÞaS
eru tveir ólíkir hlutir, því aS oft er
siSfræSin notuS til aS telja fólki trú
um aS þaS eigi aS sætta sig viS sinn
hlut. Slíkir móralistar álíta manninn
vera til móralsins vegna, en ekki mór-
alinn mannsins vegna .. .
ASalyfirburSi epíska leikhússins
meS sínum V-effekt, sem er til þess
eins aS sýna veröldina í því ljósi aS
henni megi breyta, er einmitt jarS-
neska þess, eSlileiki, gamansemi og
afneitun á allri dulúS (mystikk) sem
loSir ennþá viS leikhús almennt frá
gamalli tíS ...
Sá sem krefst þess eins aS leikhús-
iS veiti þekkingu hefur ekki heimtaS
nóg. Leikhús verSur aS vekja gleS-
ina sem er því samfara aS auka skiln-
ing sinn, vekja ánægjuna sem felst í
því aS breyta tilverunni. Áhorfand-
inn á ekki aSeins aS heyra um hvern-
ig Prómiþeifur var frelsaSur, heldur
lifa einnig hiS innra meS sér löngun-
ina til aS frelsa hann. Alla gleSi og
ánægju hinna miklu uppfinninga-
manna, sigurfögnuS hinna miklu
frelsishetja, skal leikhús okkar kenna
áhorfendum sínum aS þekkja ...
AS tilfinning og skynsemi séu and-
stæSir hlutir er hugmynd sem aSeins
er til í höfSum snauSum af skynsemi
138