Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Blaðsíða 24

Tímarit Máls og menningar
kannski draga þetta saman með því
að segja að þeir leitist við að þókn-
ast öðrum, hvað sem það kostar. En
þessi skilgreining væri villandi. í
raun og veru reyna þeir ekki að geðj-
ast hinum aðilanum til þess að vinna
sér hylli hans, eins og bezt má marka
af því að þeir eru yfirleitt mjög ófús-
ir að breyta í nokkru hegðun sinni.
Þeir þurfa umfram allt að sjá sig í
spegli, eins og Narcissus. Þessi þörf
kristallast vel í orðtakinu to sell the
image: hina sígildu mynd af góða
sýslumanninum í Yillta vestrinu, sem
er heiðarlegur og réttsýnn kraftakarl,
ekki nema í meðallagi greindur, en
verndar eignir ekkna og munaðar-
leysingja sem þau hafa komizt hönd-
um yfir við illan leik, fyrir ölóðum
hófum og nautgriparæningjum, og
sættir sig við að hreppa fallegustu
stúlkuna í héraðinu að launum.
Nú stendur svo á að Víetnam er
síðasta landið í heiminum þar sem
Bandaríkjamenn geta eflt trúna á
þessa helgisögn og komið þessari
helgimynd út. En til þess að svo megi
verða þurfa þeir að leysa ærlega frá
pyngjunni. Atvik sem menn verða
daglega vitni að á götunum og vín-
börunum í Saigon, minna á ýkta upp-
færslu á Vinnukonunum eftir Genet:
tálvonir og fjárburður hafa ekki fyrr
gert helgimyndina að veruleika en
raunveruleikinn brýzt fram og gerir
hana að engu. Þannig fléttast reynd
og blekking saman í óleysanlega
118
þvögu. ÁSur seldu Bandaríkjamenn
helgimyndina af sjálfum sér, en nú
þurfa þeir að kaupa hana. Þeir mega
ekki rétta svo hjálparhönd eða sýna
hið minnsta vinarhót að þeir þurfi
ekki að draga upp pyngju sína. Snáði
sem bandarískur hermaður lætur
bursta skóna sína og strýkur ástúð-
lega um kollinn, notfærir sér vinar-
hót hans til að hafa út úr honum 5
eða 10 pjastra til viðbótar. Ef hann
lætur gamanyrði fjúka eða brosir við
einhverjum úr hinum tötralega stráka-
hóp á götunum sem liggja að Catinat-
stræti, bregzt ekki að milli þeirra
skapist samsekt er strákurinn rýfur
þrem mínútum seinna með kallinu:
Give me five Pees. Þessir fimm pjastr-
ar eru orðnir nokkurs konar skattur
sem hetjurVillta vestursins, vopnaðar
skammbyssu og skothylkjatösku,
verða að kaupa sér frið með á götum
Saigonborgar. Ef þeir greiða hann
ekki kveður við hvellt og síendurtek-
ið kall: Hello OK, hello OK, sem
minnir þá á hve lítils þeir mega sín,
og úthrópar skilningsleysi þeirra
gagnvart framandi siðmenningum,
hinn barnalega einfeldningshátt
þeirra og innantómu kátínu, að ó-
gleymdri samúðinni sem þeir bera á
horð fyrir hvern sem er. Þetta hróp
rninnir þá í stuttu máli sagt á hina
mjög svo stílfærðu hugmynd, skrípa-
mynd, sem venjulegur Víetnambúi
gerir sér um þá.
Barþernunum, gleðikonunum, híl-
j