Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Page 105

Hvers vegna sðsíalismi?
ástatt, eins og á Kúbu, aff margt menntaS-
asta fólkið flýði land eftir byltinguna og
gerir það raunar enn.
Tæknileg og sérfræðileg aðstoð var látin
í té af öðrum sósíalískum ríkjum, en á það
var lögð áherzla að sovézkir, tékkneskir og
þýzkir tæknifræðingar væru fengnir að
láni — Kúbumenn yrðu að læra af þeim,
sem fyrst, og þjálfa eigin sérfræðinga á
sama tíma. Gerðar voru sérstakar ráðstaf-
anir á þessu sviði og eru enn gerðar, og
þegar við heimsóttum nikkelverksmiðjurn-
ar í Moa og Nicaro, stærstu sykurverk-
smiðjuna í Cienfuegos og búfjárstofnun-
ina í nánd við Havana voru framfarimar
greinilegar. Við spurðum forstjórana hvar-
vetna að því hvort útskrifaðir nemendur
úr sérstökum tækniskólum hefðu verið
teknir í starfsliðið. Svörin voru alstaðar
jákvæð — fjöldinn var frá 12 til 21, og
þetta var ungt fólk, 18 til 24 ára —■ og allir
létu vel af þekkingu og störfum ungmenn-
anna.
Annar mikilvægur þáttur í menntakerf-
inu er áætlunin um sveitastörf skólafólks,
en samkvæmt henni fara námsmenn og
kennarar eftir gagnfræðastig út í sveitir
um sex vikna skeið á ári og vinna fram-
leiðslustörf í landbúnaði og búfjárrækt.
Skólafólkið býr í búðum og vinnur erfiðis-
vinnu, jafnframt því sem menn læra að
stunda íþróttir og hvíla sig. Við hittum
tvo hópa af becados (námsmönnum á
styrk) úr framhaldsskólum; annar hópur-
inn var að fara og hinn að koma í næsta
frumstæðar tjaldbúðir til þess að taka þátt
í risamikilli kaffiræktunaráætlun í nánd
við Havana. Við spjölluðum saman yfir
hádegisverði, og þegar ég spurði einn
piltinn hvað hann ætlaði að gera að loknu
námi var svar hans næsta táknrænt: „Ég
ætla að verða læknir, en ef byltingin þarf
á mér að halda á öðru sviði, fer ég eftir
því.“ Ég kalla þetta táknrænt því að ég
fékk svipuð svör þegar ég bar upp hlið-
stæða spurningu við námsmenn í tveim
kennaraskólum. Ég spurði: „Ætlið þið að
kenna í Havana eða úti í sveit að loknu
námi?“ Svörin voru alltaf á sömu lund:
„Ég geri ráð fyrir að kenna úti í sveit; ég
fer þangað sem byltingin þarf á mér að
halda."
Þetta er til marks um sérstakt einkenni
á menntakerfinu á Kúbu — það er lögð
á það mikil áherzla að tryggja menntun í
hinum afskekktustu héruðum, stöðum þar
sem áður voru fáir eða engir skólar og
ólæsið mest. Flestir þeirra 250.000 becados
sem fá húsnæði, fæði, föt, ferðalög, bæk-
ur — allt endurgjaldslaust — auk mán-
aðarlegs skotsilfurs, eru piltar og stúlkur
úr sveitum.
Becados sem búa í heimavistum (þeir
dveljast í ýmsum af glæsilegustu húsum og
íbúðum ríkra flóttamanna) fá þrjár mál-
tíðir á dag. En venjuleg skólabörn fá
einnig mat í skólanum —- ókeypis. Einnig
eru skólabækur í miljónatali — nánar
tiltekið fimm miljón bækur 1967 — látnar
nemendum ókeypis í té. Þvf er haldið
fram — þótt við hefðum ekki tíma til að
sannreyna það — að átta miljónir bóka
hafi verið prentaðar á árinu 1967, en að-
eins ein miljón eintaka fyrir byltinguna.
Ókeypis matur, ókeypis bækur, hundruð
nýrra skóla, þúsundir nýrra skólastofa, nýr
tækjabúnaður, nýir kennaraskólar, nýjar
menntaleiðir fyrir hundruð þúsunda
manna, unga og aldna — allt kostar þetta
mikla fjármuni. Erfitt var að fá nákvæm-
ar tölur vegna þess að oft leggja önnur
ráðuneyti en menntamálaráðuneytið, á-
samt ýmsum fjöldasamtökum, fram fjár-
muni til menntunar, en tvær staðreyndir
virðast næsta öruggar:
1) Kúba ver til menntamála miklu hærri
fjárhæðum en gert var fyrir byltingu —
þar er um meira en fjórföldun að ræða.
199