Tímarit Máls og menningar - 01.12.1970, Blaðsíða 9

OpiS bréf til Kristins Andréssonar
Við áttum leyndardómsfullt viðtal um hann í fordyri guðspekihússins. „Var
hann meistaralegur í útliti?“ „Hann var óvenjulegur maður.“ Kannski ég
hætti að trúa á ófullkomleika mannanna, fyrst meistarinn er kommi.
Um þessar mundir var fögur kvöldvaka í Unuhúsi með rjómatertu og vín-
arbrauðum og samtölum í þrætubókarstíl um heimspólitík, Freud og Picasso,
og mig minnir, að ég kæmi að nokkrum frösum um meistarana í Himalaja
og ófullkomleika mannanna.
Þegar kvöldvökunni lauk, upp úr miðnættinu, urðum við Halldór Laxness
samferða heim á leið. Hann bjó þá við Laufásveg, ég á Freyjugötu. Við
vorum að fara suður fyrir stafninn á Dómkirkjunni, þá segir Halldór við
mig, næstum eins og í trúnaði, að Rússar hafi tekið upp þjóðernisstefnu.
Rétt eins og hundóði maðurinn í Þýzkalandi, hugsaði ég. Þetta hafði ég
aldrei heyrt áður. Mér brá svo við þessi tíðindi, að ég hef aldrei náð mér
síðan. Ég var alþjóðasinni af Guði gerður og bóklesinn alþjóðahyggjumaður
á annan áratug. Ég hélt alþjóðlegt tímarit, gefið út í París og ritað á al-
þjóðamálinu esperanto. Það hét Sennaciulo (Þjóðleysinginn) og var eitt hið
bezta tímarit, sem komið hefur milli minna handa. Ritstjóri þess hét Lanti,
gyðingur að ætt og uppruna. Ég horfði á hann á nokkrum alþjóðaþingum
esperantista. Hann minnti í útliti á séra Jónas á Hrafnagili. En örlög Lantis
urðu dapurlegri. Hann varð að flýja land sitt til Suður-Ameríku nokkuru eftir
að sá hundóði rændi æðstu völdum í Þýzkalandi. Og þar andaðist sá mæti
maður Lanti litlu síðar af völdum eiturflugu, sem smaug inn í höfuðið á
honum og engir læknar fengu á unnið.
Lanti sagði frá því í Sennaciulo, að hann læsi Gamla Testamentið á esper-
anto, þó að rauður væri, til þess að heyja sér fyrirmyndartungutak á málinu,
en doktor Zamenhof hafði þýtt það úr frumtungunni á alþjóðamálið, og hef
ég lesið það eftir lærða menn, að það sé bezta þýðing á Gamla Testamentinu,
sem til sé.
Sú alþjóðahyggja, sem mér var meðfædd og síðar staðfest í mér af prent-
uðu letri, var harla ólík þeirri „alþjóðasamvinnu“, sem nú er boðuð á kostnað
hinna smáu og til uppsláttar fyrir hina stóru. Alþjóðaboðskapur kommúnis-
tíska tímabilsins var fullkomið jafnrétti allra þjóða bæði í austri og vestri.
Þetta var með öðrum orðum það jafnrétti, sem Kristur boðaði. Mikið hefur
nú meistarinn Kristur verið hátt hafinn yfir þessa svikahrappa, sem nú eru
að glamra um „alþjóðasamvinnu“.
Á þessum árum var heimurinn miklu alþjóðlegri en hann er nú. Manni
fannst rýmra um sig, og það var miklu skemmtilegra að ferðast landa milli.
199