Tímarit Máls og menningar - 01.12.1970, Blaðsíða 156

Tímarit Máls og menningar
það var eins með auglýsingagj öldin og áskriftargj öldin, innheimta þeirra
vildi ganga dræmt á stundum, og dró það því úr arðsemi þeirra.
Annar tekjustofn Skuldarprentsmiðju var svo það, sem prentað var auk
blaðsins. Engar öruggar tölur liggja þó fyrir um sölu þeirra bóka, sem prent-
aðar voru í prentsmiðjunni. Þó má telja víst, að tvær bækur hafi fært prent-
smiðjunni nokkrar tekjur, en þær voru „Söngvar og kvæði“ Jóns Ólafssonar
og stafrófskverið. í 24. tbl. 3. árg. Skuldar árið 1879 biður Jón alla útsölu-
menn sína að senda sér áreiðanlegar upplýsingar um þann eintakafj ölda af
bókinni „Söngvar og kvæði“, sem óseldur verði í árslok 1879, þar eð upplag-
ið sé á þrotum. Virðist þetta benda til þess, að sala þessarar bókar hafi gengið
vel, þótt mér sé ekki kunnugt um stærð upplagsins. Stafrófskverið, sem Jón
gaf út á Eskifirði, náði einnig miklum vinsældum, og má ætla, að það hafi
fært Jóni nokkurt fé. Um sölu annarra bóka Skuldarprentsmiðju er mér ekki
kunnugt, en telja má víst, að allgóður markaður hafi verið fyrir markaskrár
þær, sem prentaðar voru á Eskifirði. Þá má og telja líklegt, að Skuldarprent-
smiðja hafi haft nokkrar tekjur af smáprenti ýmiskonar, svo sem erfiljóðum,
grafskriftum, afmælisljóðum o. s. frv. Ekki hefur mér þó tekizt að finna neitt
af slíku smáprenti frá prentsmiðjunni.
En hverjar sem tekjur Skuldarprentsmiðju hafa verið, miklar eða litlar
eftir atvikum, er þó víst, að nokkrar hafa þær verið. Þetta virðist mér sanna
sú staðreynd, að árið 1880 greiðir Jón Ólafsson 1 krónu í tekjuskatt.2 Má í
þessu sambandi einnig benda á, að í 14. tbl. 2. árg. Skuldar skýrir Jón Ólafs-
son frá því, að prentsmiðjan sé komin í sitt eigið húsnæði, sem væntanlega
hefur verið í eigu Jóns sjálfs.
En hver voru þá útgjöld Skuldarprentsmiðju? Þar ber fyrst að telja það fé,
sem Jón Ólafsson hefur óhj ákvæmilega orðið að taka út úr rekstrinum sér og
sínum til uppeldis. Skal þess þá gætt, að árið 1878 kvæntist Jón Helgu Eiríks-
dóttur frá Karlsskála við Reyðarfjörð og hafði því fyrir fleirum að sjá en
sjálfum sér meiri hluta þess tíma, sem hann dvaldi á Eskifirði. Einnig þurfti
Jón að greiða afborganir af sektinni í Göngu-Hrólfs málinu, svo og kaup
Clementzens prentara. Þá má enn geta þess, að Jón hafði einnig lærling í
prentsmiðjunni, og þótt sá hafi tæplega fengið hátt kaup, má ætla, að Jón hafi
a. m. k. orðið að sjá honum fyrir uppeldi. Síðast en ekki sízt voru svo ýmsir
kostnaðarliðir, sem óhj ákvæmilega fylgdu rekstri prentsmiðjunnar, svo sem
pappírskaup, viðhaldskostnaður, dreifingarkostnaður blaðsins o. s. frv.
Að öllu samanlögðu tel ég, að fjárhagur Jóns Ólafssonar hafi ekki verið
slæmur á Eskifirði. Þess ber að vísu að geta, að Jón er sýknt og heilagt að
346