Tímarit Máls og menningar - 01.12.1970, Blaðsíða 143

Vpphaf prentlistar á Austurlandi
vér þó fyrst leggja áherzluna á þaS, að vér gjörum sjálfir allt það oss til framfara, sem
vér höfum ráðrúm til innan stjórnarskrárinnar vébanda; og þegar vér eftir nokkurra ára
alvarlega og samvizkusama reynslu viljum reyna að fá henni í sumum breytt, þá ætlum
vér að ekkert muni í þeim efnum jafn öflug stoð fyrir oss, til að fá slíkum breytingum
framgengt, eins og það, að hafa sýnt þessi árin, að vér höfum kunnað að fara með og
nota sem fyllst það frjálsræði í stjórn, sem hún gefr oss. — I engan máta viljum vér
því verða til að vekja upp heimskulegan þjóðríg, eða óvild og æsingar innanlands, en
heldr stuðla af mætti að góðu samkomulagi og bróðrlegri samvinnu allra flokka og stétta
til framfara fóstrjörð vorri.
Það vita allir, að forfeðr vorir trúðu því, að gyðja sú eða norn, er Skuld hét, væri
örlagadís ins ókomna tíma. Vér höfum örugga trú á því, að fóstrjörð vor eigi enn mikla
og fagra framtíð; og vér álítum þá þarfasta í nútíðinni, sem lifa og starfa með framtíðina
fyrir augum sér og vinna henni. Vér höfum einlæga ósk til þess, að leggja vort fram,
til að vinna að framtíð fóstrjarðar vorrar; og auðnist oss gifta, vit og stilling til, að
halda þessu takmarki jafnan fyrir augum í blaði voru, þá efumst vér eigi um, að einnig
það eigi jramtíð fyrir höndum, og oss finnst með sjálfum oss að vér eigum þar með
sjáljir framtíð fyrir höndum; þess vegna dirfumst vér að lyfta merki jramtíðar-gyðjunnar
og nefna blað vort „SKULD“.
Jón Olafsson, prentsmiðjueigandi á
Eskifirði í Suðr-Múlasýslu.“
Þetta bréf talar sínu máli um þær hugmyndir, sem Jón Ólafsson gerði sér
um hið nýja blað, og er óþarft að bæta þar nokkru við. Einkar athyglisvert
er þó, hve fögur orð hann viðhefur um að gæta nú stillingar í stjórnmála-
baráttunni. Einnig vekur það athygli mína, að Jón telur sig hiklaust eiganda
prentsmiðjunnar, þótt hann hafi tæplega getað lagt nokkuð af mörkum til
kaupanna sjálfur.
Þann 8. maí 1877 hóf hið nýja blað Skuld göngu sína á Eskifirði. Hefst
það á þessum orðum: „Skuld stærsta blað á íslandi“. Lýsa þessi upphafsorð
ef til vill betur en nokkuð annað þeim stórhug og bjartsýni, sem ætíð ein-
kenndi Jón Ólafsson. Þessu næst gerir ritstjórinn í smádálki á fyrstu síðu
grein fyrir hugmyndum sínum varðandi útgáfu blaðsins, og er það í sam-
ræmi við það, sem þegar hefur verið rakið í boðsbréfinu. Síðan segir, „Frá
þessum tíma til nýárs 1878 eiga að koma út 20 Nr. og svo nýársgjöfin, og
kostar þetta 2 kr.“
Að þessum upplýsingum gefnum kemur ávarp ritstjórans til lesendanna,
og er það allt í senn, forystugrein, kveðja hans og stefnuyfirlýsing. í upphafi
þessa ávarps segir ritstj órinn, að ef til vill muni sumum finnast svo sem hann
ætti að biðjast afsökunar á því að bera svo í bakkafullan lækinn að hefja
útgáfu hins fimmta blaðs á íslandi, einkum þó þar sem honum hafi áður
333