Tímarit Máls og menningar - 01.12.1970, Blaðsíða 142

Tímarit Máls og menningar
til útgáfu blaðs á Eskifirði. Mér þykir þó mjög líklegt, að prentun blaðs hafi
frá öndverðu átt að vera höfuðverkefni hinnar nýju prentsmiðju. Einnig
virðast ummæli landshöfðingja, í bréfinu til Kristjáns amtmanns, styðja
þessa skoðun (sbr. bls. 329). í febrúarlok 1877 lét Jón Ólafsson prenta í Kaup-
mannahöfn, og sendi þaðan, boðsbréf að hinu nýja blaði. Þar sem bréf þetta
verður að teljast allmerk heimild um það hlutverk, sem hinu nýja blaði var
ætlað, þykir mér ekki óviðeigandi að taka það hér upp orðrétt. Bréfið er
svohljóðandi:
„Frá inni nýju prentsmiðju á Eskifirði kemr í vor út nýtt blað, sem á að verða í formi
sem „ísafold" eða „Þjóðólfr", þrír dálkar á síðu (tólf dálkar númerið), en hver dálkr
þó breiðari en í „ísafold“. Af blaði þessu eiga að koma út 40 nr. á ári, og auk þess fær
hver kaupandi ókeypis nýjársgjöf dálítið kver, sem á að innihalda lesmál og kvæði frá
sem flestum af inum beztu skáldum vorum og rithöfundum. Blaðið kostar 4 Kr. um árið,
og skal andvirðið til mín komið á haustkauptíð eða fyrir nóvember-lok, og hver sá, sem
gjörist kaupandi blaðsins, skuldbindr sig þarmeð til að greiða andvirðið í réttan tíma.
Þeir, sem senda mér borgun um leið og þeir gjörast kaupendr, eða panta blaðið hjá póst-
afgreiðslu- og bréfhirðingamönnum, þurfa aðeins að borga árið með 3 Kr. 50 aur.; en
þeir, sem eigi standa í skilum í ákveðinn tíma, verða að borga árg. með 50 aur. meira,
auk þess kostnaðar, er leiða kann af því fyrir mig að ná borguninni hjá þeim. — Blað
þetta, sem verðr stœrra og efnisríkara en nokkurt annað íslcnzkt blað, mun gjöra sér
sérstaklegt far um að gefa lesendum sínum færi á að fræðast um það, sem fram fer inn-
anlands og utan, og það á þann hátt, að lesendum verði ljós þýðing, rás og samhengi
viðburðanna, og fyrir því hefi ég fengið nokkra þá menn erlendis, er ég vissi færasta,
til að rita fyrir blaðið. Þannig hefi ég trygt mér fyrir fréttaritara Cand. Fauske í Björgvin
í Noregi, og tvo menn í Kaupmannahöfn; auk þess, að ég hefi lagt drög fyrir að fá einn
fréttaritara í Englandi og tvo í vesturheimi, og er svo skipt verkum með þeim öllum, að
aldrei segi tveir frá inu sama. — En það, sem þó mun verða fremsta mark og mið blaðs-
ins, það verðr að frœða lesendrna, og gefa þeim kost á að fylgja með tímanum í skoðunum
á öllu því, er hefir þýðingu fyrir alla menn að þekkja, er öðlast vilja þátt í mentun vorra
tíma. Þess vegna mun blaðið færa stuttar og fræðandi yfirlitsritgjörðir um þær skoðanir,
sem drotna eða eru að ryðja sér til rúms í inum mentaða heimi; munu slíkar ritgjörðir
samdar af þeim mönnum, er hafa sjerlega þekkingu á því, er um er ritað í hvert skipti,
og ritaðar svo, að hver íslenzkr alþýðumaðr geti að fullu notið af fróðleiks og skemtunar.
Hafa ýmsir menn heitið oss aðstoð í þessu, svo sem málfræðingr Guðm. Þorláksson í
Kaupmannahöfn, stjórnfræðingr Indr. Einarsson og náttúrufræðingr Þorvaldr Jónsson
Thoroddsen samastaðar, og ýmsir fleiri. — Að blaðið taki til umræðu þau málefni lands
vors, er máli þykja skipta í hvert sinn, er svo sem sjálfsagðr hlutr. — En ef menn spyrja
um pólitíska stefnu vora, þá mun hún ekki verða sú, að vilja ekkert aðhafast né fram-
kvæma í löggjöf og til landsþrifa, annað en að þrátta um stjórnarskrá vora. Án þess að
vér gleymum sjálfir eða viljum að aðrir gleymi því, að ýmislegt sé ófengið enn í fullu
frelsi voru, og að stjómarskrá vor því á sínum tíma standi til brýnna bóta, þá viljum
332