Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Síða 5

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Síða 5
Leszek Kolakowski Merking hngtaksius ,vinstri4 Árið 1966 rak Gomulka Kolakowski úr pólska kommúnistaflokknum fyrir að halda uppi vörr.um fyrir uppreisnina 1956, en hún varð til þess að Gomulka náði völdum á ný. Seinna var Koiakowski einnig vísað úr stöðu sinni við heimspekideildina í Varsjár- háskóla. Þetta eru algeng tíðindi nú á tímum. Við getum minnzt þess að það sem Bandaríkin gera í Iran, Guatemala og Víetnam, gera Sovétríkin á svipaðan hátt í Póllandi, Ung- verjalandi og Tékkóslóvakíu. Og það sem austan-löndin gera við framúrskarandi hugsuði, gera Bandaríkin á svipaðan hátt við fjölda af ungum prófessorum og kennurum. Einkenni tímanna er sá heiður, sem hlýzt af vissri tegund ósigurs. Hér fer á eftir styttur og staðfærður kafli úr bók eftir L. Kolakowski, á þýzku heitir hún „Der Mensch ohne Alternative", útg. Piper & Co. 1964 og á ensku „Toward a Marxist Humanism“, útg. Grove Press. 1968. Þessi þýðing er gerð úr báðum útgáfum. — Þýð. Sérhvert verk mannsins er málamiðlun milli efnis og verkfæris. Verkfærið hentar aldrei fullkomlega efninu, þeas. ekkert verkfæri er til sem ekki þarf að bæta. Ef við gerum ráð fyrir mismunandi færni manna, þá takmarkast útkoman af göllum verkfærisins og viðnámi efnisins. Samt er viss lágmarks- samræming milli verkfæris og efnis nauðsynleg, þannig að útkoman verði ekki eitthvert afskræmi. Maður getur nefnilega ekki burstað tennurnar með borvél, eða gert heilaaðgerð með blýanti. Að vísu rembast menn stundum við að gera slíkt, en árangurinn er í hæsta máta ófullnægj andi. Vinstrihyggja sem neikvæði (negation) Menn kunna að segja að ég hafi ekki uppgötvað nein ný sannindi með ofanskráðum hugleiðingum. Það er heldur ekki tilgangur minn. Þó skulum við minnast þess, að gömul sannindi eru um of fallin í gleymsku. Félagslegar byltingar eru málamiðlun milli útópíu og sögulegrar raunveru. Útópían er verkfæri byltingarinnar, og efnið er samtíma ástand mannheimsins, sem menn vilja gefa nýtt form. Og verkfærið verður að einhverju marki að samsvara efninu, ef niðurstaðan á ekki að verða afskræming. Það er t. d. ekki hægt að kenna nýfæddu barni að ganga. 83
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.