Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Síða 20

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Síða 20
Tímarit Máls og menningar irnar neyðist að vísu til að veita hinum arðrændu og kúguðu úrbætur öðru hverju. En þegar það gerist þannig að þær haldi áfram eignum sinum, völd- um og valdaaðstöðu hafi það aðeins í för með sér annað tveggja: að úrbæt- urnar séu teknar aftur óðar en varir, eða jafnvel að „af umbótunum spretti andstæða þess sem frumkvöðlar þeirra væntu sér af þeim“. Naumast er unnt í einni setningu að lýsa betur hvernig hægfara umbætur verða til að styrkja ríkjandi þjóðfélagskerfi. Þó losað sé lítillega um fjötrana verða þeir þar fyrir ekki umflúnir. Og ef til vill mun meðákvörðunarréttur sá sem verkalýðsfélög eru nýlega farin að krefjast í kapítalískum fyrirtækjum enn á ný færa heim sanninn um þetta. AS vísu er meðákvörðun kjörinna fulltrúa launamanna hugsuð sem lýðræðislegt eftirlit í þeirra þágu. En það sem gerist er að um- boðsmenn launafólks komast nú í beina snertingu við „óhagganleika“ mark- aðslögmálanna, og þá gæti vel farið svo að þeir yrðu innbyrtir með húð og hári í stjórnkerfi auðhringanna. Víst er að ekkert getur komið í staðinn fyrir að steypa borgarastéttinni af stóli, svipta iðnrekendur, bankaeigendur og stór- jarðeigendur völdum og taka eignir þeirra bótalausu eignarnámi — a. m. k. væri engin slík málalausn, hversu góður sem ásetningur frumkvöðla hennar hefði verið, óhult fyrir hinni óútreiknanlega hugvitsömu aðlögunartækni sem er einkenni kapítalísks arðráns og kúgunar. En að blanda hugleiðingum um lengd mannsævinnar saman við kröfur um byltingu, sem ein megnar að rjúfa þennan vítahring, er engu að síður barna- legt og réttlætir auk þess hverskonar andbyltingarafstöðu, því þar með er allt mat á söguathurðum og söguþróun undirorpið geðþótta og óskhyggju. í alvöru talað: hvað mundi af því leiða ef við tækjum hinn öra forgengileik mannlegs lífs sem fullgild rök fyrir tafarlausri umbyltingu? Þá yrðu allar hugleiðingar sem tækju tillit til aðstæðna að víkja fyrir þeirri ósk að vita alla núlifandi menn búa við frelsi og hamingju. Af sömu ástæðu og krafizt væri tafarlausrar umbyltingar, án tillits til þess hvort skilyrði væru fyrir hendi, yrði einnig að krefjast þess að strax í kjölfar byltingarinnar fylgdi óheft frelsi og allsnægtir handa öllum. ÞaS þýðir hinsvegar að rök Graves gegn endurbótastefnunni mætti með jöfnum rétti færa fram gegn byltingunni sjálfri, eða nánar tiltekið gegn því valdakerfi, nauðsynlegu hverri byltingu, sem vissulega setur frelsinu skorður — og þeim mun þrengri skorður sem aðstaða byltingarinnar er erfiðari. Og þetta er nákvæmlega það sem fyrir anarkistum vakir. Þeir neita því sem kunnugt er að skilyrði þess að þjóðfélagið geti þróazt fram til kommún- isma — þess þróunarstigs þegar vald hefur verið algerlega afnumið — sé að 98
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.