Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 36

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 36
Timarit Máls og menningar verða að mönnum. Það treður ykkur eins og mara. En ykkur skortir mennt- un að sjá, hvað það er í raun og veru, er þjakar ykkur mest. Það er auð- valdsskipulagið, sem er að drepa ykkur. Og það drepur ykkur, ef þið rísið ekki gegn því.“ Þetta var algerlega ný afstaða til íslenzka bændaþj óðfélags- ins, þó hún reyndist ekki svo einstæð nokkrum árum síðar. í „Bréfi til Láru“ lýsir Þórbergur stríði á hendur ógagnrýninni dýrkun hugtakanna sveitalíf og þjóð, stríði, sem Laxness hélt áfram í bókum sínum og átti eftir að valda talsverðum umbrotum í íslenzku þjóðlífi eins og fram kom á fjórða áratug aldarinnar. En við megum ekki þeysa framúr rás viðburðanna í hugleiðingum um Lax- ness, því að sú afstaða hans til Islands, sem fram kemur í „Vefaranum mikla“, er enn æði ólík sjónarmiðum höfundar „Sölku Völku“, „Sjálfstæðs fólks“ o.s. frv. ísland í „Vefaranum mikla“ er helzti ásteytingarsteinn í uppbyggingu skáldsögunnar. Eins og áður segir, telur Steinn Elliði sig fyrst og fremst vera íslenzkan Vesturevrópumann. Það sem dregur hann að íslandi — auk stúlk- unnar Diljár — og vekur honum stundum ákafa þrá til ættlandsins, er íslenzk náttúra. Hann fyrirlítur borgaralegt umhverfi fjölskyldu sinnar, enda þekkir hann ekki annað. Fyrst finnst honum ísland vera of þröngt til að snilli- gáfa hans fái notið sín, en síðan flýr hann landið, því að það er gegn vilja hans að gera hann mennskan. Það dálæti sem hann fær á óbreyttu sveitafólki í síðustu heimsókn sinni til íslands, er ástríðufullt og sannfærandi. Kaflanum lýkur með heitstrengingu: „Ég kasta ham hins yfirnáttúrlega skrímslis og hef nýtt líf, mennskur maður, þegn í ríki veruleikans, einfaldur sonur þjóðar minnar ... Ekkert getur verið meira um vert en vera góður íslendingur.“ Það mætti virðast sem Steinn Elliði hefði loksins fundið sjálfan sig, köllun sína í lífinu. En í síðustu bók skáldsögunnar finnum við hann samt í faðmi kaþólsku kirkjunnar, en hvergi annarsstaðar þorir hann að lifa og deyja. Afmennskun hans er meiri en nokkru sinni fyrr. „Maðurinn er blekkíng“, eru hans síðustu orð, „allt er blekking nema guð.“ Það er dálítið athyglisvert, að bæði Nordal og Laxness tjá í næstsíðustu þáttum sagna sinna íslenzkri alþýðu virðingu sína og ást, en í lokaþáttunum senda þeir söguhetjur sínar burt frá henni: Nordal í ríki Heljar, Laxness í kaþólskt klaustur. Við nánari athugun skáldsögunnar „Vefarinn mikli“ kemur í ljós, að höfuðlistgalli hennar felst í ósamræmi milli kaflanna, sem gerast á íslandi og hinna. Gallinn stafar af ósamræmi hugmyndanna. Svo virðist, sem Steinn Elliði hafi knúið heila sinn að leita til Guðs, meðan hjartað dregur hann að íslandi og mannfólkinu. Það er auðvelt að sýna fram á það, að þetta 114
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.