Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 57

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 57
Árni Björnsson Um íslenzka þjóðhætti Hugtakið þjóðfræði er æði vítt og sá hluti hennar, sem við nefnum þjóð- hætti, samsvarar nokkurnveginn því, sem á alþjóðamáli er kallað etnólógía eða etnógrafía, á þýzku Volkskunde. Mörkin milli hennar og þess, sem nefnt er folklore, eru eðlilega ekki alltaf glögg, því að hvað bindur annað; og hér á íslandi eru þessir hlutir enn meir samtengdir en víða annarsstaðar, þar sem varla eru nema fáein ár, síðan tekið var yfirleitt að bera sér í munn orð eins og þjóðfræði, þjóðháttafræði, þjóðsagnafræði og þjóðtrúarfræði, og sízt að menn gerðu nokkurn skýran greinarmun á þeim hugtökum. Sem dæmi skal nefnt, að jafnvel í orðabók Menningarsjóðs frá árinu 1963 er orðið þjóðfræði í merkingunni etnólógía skýrt sem „sú fræðigrein, sem fæst við menningu þjóða (einkum frumstæðra)“, og þjóðhættir er skýrt sem „siðir og venjur þjóðarinnar (fornir)“. Þjóðháttafræði er þar ekki til. Áðurnefndar skýringar eru að vísu ekkert fráleitar, einkum þar sem al- þjóðaorðin etnólógía og etnógrafía hafa sjálf ekki skýrt afmarkaða merk- ingu og raunar mismunandi eftir tungumálum. En óhætt er þó að segja, að þjóðháttafræði á íslandi fæst ekki endilega við frumstætt þjóðfélag né heldur eldforna siði og venjur einvörðungu. Það má raunar segja, að svonefndri þjóðháttafræði sé fátt mannlegt óvið- komandi. Hún fjallar í fáum orðum sagt um lifnaðarhætti manna og lífs- venjur: mat og drykk, matargerð og matmálstíma, klæðaburð, — saga fata- tízkunnar tilheyrir þjóðháttum —, vinnubrögð, verkfæri, dagamun, tóm- stundaiðju, leiki og skemmtanir, hátíðahald, alþýðlegar veðurspár og læknis- aðferðir, hjátrú hverskonar og kreddur, svo að eitthvað sé nefnt. Jafnvel ástamál manna og kynhegðun geta fallið undir þessa grein, og þá vitanlega flest, sem snertir brúðkaup og festarmál. Þjóðhættir eru því ekki endilega eitthvað löngu liðið, heldur alveg ein9 það, sem sífellt er að gerast í kringum okkur og úreldast á öld hraðans. í sjálfu sér er jafnmikil ástæða til að viða að sér heimildum um óskráðar sið- venjur nútímans og fortíðarinnar. En aðeins vegna þess, hversu alltof seint 135
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.