Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 78

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 78
Tímarit Máls og menningar Það er algengt að útskrifaðir tæknimenn og vísindamenn viti nær ekkert um sögu vísindagreinar sinnar eða heimspekilega undirstöðu vísinda — slíkt nám verður oftast útundan, einkum í tækniskólum. Mönnum er þó gagnlegt og nauðsynlegt að kunna einhver skil á viðfangs- efnum ýmislegra vísinda, helzt allra vísindagreina, og vita hver áhrif þeirra eru og hafa verið, til að hreyta umhverfi manna og daglegu lífi. En auðvitað verða menn ekki alfræðingar í vísindum með þessu móti. Sá tími er löngu liðinn, að menn geti verið jafnvígir á allar vísindagreinar tæknilegar og húmaniskar. Kennsla í náttúruvísindum, sérstaklega í byrjun náms í háskóla þarf að fjalla um rökfræðilega og heimspekilega undirstöðu vísinda almennt, þ. e. a. s. vísindalega aðferð, heimspeki og sögu náttúruvísinda. Þetta ætti fyrst og fremst að vera verkefni hinna svonefndu forspj allsvísinda. Leggja ætti áherzlu á grundvallaratriði eða undirstöðuatriði í hverri grein, skilning og kunnáttu í að beita vísindalegri aðferð. Ekki ætti að skylda nem- endur til að læra utanað mikinn fjölda staðreynda, sem unnt er að fletta upp í bókum hvenær sem er. Vísindamenn sem vinna að rannsóknum fara einmitt þannig að: Þeir leita að þekkingaratriðum í heimildum t. d. með því að slá upp í bókum — í stað þess að treysta á minnið. Hins vegar þurfa menn að læra að nota hjálpargögn, m. a. bækur og tímarit, og kunna að viða að sér því sem vitað er um þau atriði sem máli skipta í hvert sinn. En auðvitað verður kennslan að fjalla um efnisatriði, ekki aðeins aðferðir. Vísindaleg aðferð verður sennilega bezt kennd með dæmum af raunverulegum viðfangsefnum, þar sem henni hefur verið beitt, og fyrst og fremst á hluti sem menn þekkja úr umhverfi sínu og daglegu lífi. Sígilt dæmi um vísindalegar rannsóknir eru tilraunir Galileis með fall hluta og með pendúlhreyfingu og lögmálin sem hann fann að giltu um þessar hreyfingar. Þessar tilraunir voru að vísu framkvæmdar með tækjum sem nú væru kölluð frumstæð — en árangurinn ber að þakka hinni snjöllu hugsun mannsins sjálfs, sem á bak við stóð. Það þarf ekki alltaf dýr eða flókin tæki til að ná árangri í vísindalegri rannsókn. Tæki þeirra Maríu og Pierre Curie þegar þau unnu brot úr grammi af geislavirku efni úr mörgum tonnum bikblendis þættu einnig fátækleg nú á dögum og rannsóknarstofan var lélegur skúr. Um svipað leyti var lögð undir- staða að vísindunum um yfirborðsspennu vökva með einföldum en hugvits- samlegum tilraunum, sem ung þýzk stúlka, Agnes Bockles, gerði í eldhúsinu heima hjá sér í Braunschweig. 156
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.