Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Page 78

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Page 78
Tímarit Máls og menningar Það er algengt að útskrifaðir tæknimenn og vísindamenn viti nær ekkert um sögu vísindagreinar sinnar eða heimspekilega undirstöðu vísinda — slíkt nám verður oftast útundan, einkum í tækniskólum. Mönnum er þó gagnlegt og nauðsynlegt að kunna einhver skil á viðfangs- efnum ýmislegra vísinda, helzt allra vísindagreina, og vita hver áhrif þeirra eru og hafa verið, til að hreyta umhverfi manna og daglegu lífi. En auðvitað verða menn ekki alfræðingar í vísindum með þessu móti. Sá tími er löngu liðinn, að menn geti verið jafnvígir á allar vísindagreinar tæknilegar og húmaniskar. Kennsla í náttúruvísindum, sérstaklega í byrjun náms í háskóla þarf að fjalla um rökfræðilega og heimspekilega undirstöðu vísinda almennt, þ. e. a. s. vísindalega aðferð, heimspeki og sögu náttúruvísinda. Þetta ætti fyrst og fremst að vera verkefni hinna svonefndu forspj allsvísinda. Leggja ætti áherzlu á grundvallaratriði eða undirstöðuatriði í hverri grein, skilning og kunnáttu í að beita vísindalegri aðferð. Ekki ætti að skylda nem- endur til að læra utanað mikinn fjölda staðreynda, sem unnt er að fletta upp í bókum hvenær sem er. Vísindamenn sem vinna að rannsóknum fara einmitt þannig að: Þeir leita að þekkingaratriðum í heimildum t. d. með því að slá upp í bókum — í stað þess að treysta á minnið. Hins vegar þurfa menn að læra að nota hjálpargögn, m. a. bækur og tímarit, og kunna að viða að sér því sem vitað er um þau atriði sem máli skipta í hvert sinn. En auðvitað verður kennslan að fjalla um efnisatriði, ekki aðeins aðferðir. Vísindaleg aðferð verður sennilega bezt kennd með dæmum af raunverulegum viðfangsefnum, þar sem henni hefur verið beitt, og fyrst og fremst á hluti sem menn þekkja úr umhverfi sínu og daglegu lífi. Sígilt dæmi um vísindalegar rannsóknir eru tilraunir Galileis með fall hluta og með pendúlhreyfingu og lögmálin sem hann fann að giltu um þessar hreyfingar. Þessar tilraunir voru að vísu framkvæmdar með tækjum sem nú væru kölluð frumstæð — en árangurinn ber að þakka hinni snjöllu hugsun mannsins sjálfs, sem á bak við stóð. Það þarf ekki alltaf dýr eða flókin tæki til að ná árangri í vísindalegri rannsókn. Tæki þeirra Maríu og Pierre Curie þegar þau unnu brot úr grammi af geislavirku efni úr mörgum tonnum bikblendis þættu einnig fátækleg nú á dögum og rannsóknarstofan var lélegur skúr. Um svipað leyti var lögð undir- staða að vísindunum um yfirborðsspennu vökva með einföldum en hugvits- samlegum tilraunum, sem ung þýzk stúlka, Agnes Bockles, gerði í eldhúsinu heima hjá sér í Braunschweig. 156
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.