Tímarit Máls og menningar - 01.06.1981, Blaðsíða 6

Tímarit Alá/s og menningar
Eg veit ekki, hverju okkur kann að verða heitið gegn því að ljá erlendu
stórveldi fangstaðar á landi okkar. En ég veit, hvað við missum, ef við gerum það.
Við missum traust og virðingu allra þjóða, fyrst þeirrar manndómsþjóðar, sem
æskir ítaka i landi okkar, og síðan allra annarra. Við missum allt tilkall til þess, að
fyrrverandi sambandsþjóð okkar og önnur Norðurlönd líti á okkur öðruvísi en
sem pólitíska skrælingja. Við missum sjálfstraust og sjálfsvirðingu. Við missum,
slítum úr okkur þann hjartastreng, sem tengir okkur þrautum og sigrum, sárum
og sælu, draumum og dáðum horfinna íslenzkra manna. Við missum Einar
Þveræing, Arna Oddsson tárvotan í Kópavogi, missum Jón Sigurðsson, þvi að
við höfum svikið þá alla. Við missum ilminn af gróanda 19. og 20. aldar. Við
missum 17. júni 1944, því við umhverfum þvi, sem þá gerðist, i skrum og
skrípaleik. Við missum nú þegar yfirleitt allt, sem verðmætast er og með öllu
óbætanlegt, en ávinnum í mesta lagi í staðinn það eitt, sem mölur og ryð eyðir og
þjófar stela. Hverju við kynnum að ræna óborna íslendinga, vitum við ekki. En
það þarf ekki að minna okkur á, hver kostnaður hlauzt af þeim fríðindum, sem
keypt voru fyrir réttindaafsal árið 1262. Sjálfan sig selur enginn nema með tapi,
hvað sem líður hagfræði þessara gróðatíma. Gömlu mennirnir kölluðu það að
verzla við fjandann að meta æru sína til peninga og leggja framtíð sina i ævarandi
veð fyrir stundarávinningi, hvort sem það var gert af ótta eða ágirnd. Og þeir
höfðu þá trú, að siík viðskipti horfðu til lítils ábata.
Tæpu hálfu ári áður hafði Gunnar Thoroddsen haldið fullveldisræðu af
svölum Alþingishússins á vegum stúdenta 1. desember 1945 og þá meðal annars
komist svo að orði:
Þótt það veldi, er verndina tekst á hendur, sé vinveitt oss og heiti því að forðast
ihlutun um stjórn landsins, liggja i leyni margvíslegar hættur fyrir sjálfsforræði,
þjóðerni, tungu, siðferðisþrek, hugsunarhátt, álit þjóðarinnar út á við. Her-
svæðin og þeir útlendu herflokkar, er hefðu gæzlu stöðvanna á hendi, yrðu
auðvitað utan við landslög og rétt vor Islendinga. Islenzk yfirvöld gætu þar
engum vörnum við komið, íslenzkir dómstólar ekki dæmt mál þessara manna,
islenzkir borgarar, er teldu á hlut sinn gengið, ekki náð rétti sínum nema eftir
milliríkja leiðum. Islendingar gætu ekki farið frjálsir ferða sinna á þessum
slóðum, þeir þyrftu leyfi útlendinga til umferðar um sitt eigið land. Þegar
hagsmunir verndarans og vilji íslands rækjust á, eru allar líkur til að herveldið
réði, en vilji Islendinga yrði að víkja. Þjóðerni vort yrði i hættu, tungan fyrir
erlendum áhrifum frekar en hollt mætti teljast. Siðferðið í valtara lagi eins og
jafnan, þar sem erlendir stríðsmenn eiga stundardvöl. Ófyrirsjáanleg eru þau
áhrif, sem sjálfstæðisvitund, sjálfstæðiskennd Jjjóðarinnar yrði fyrir. Vitund
þjóðar um, að hún ráði sjálf og ein landi sínu og málum öllum, blæs henni í
brjóst sjálfsvirðingu, áræði, framfarahug, örvar hana til stórra átaka. Meðvitund
124