Tímarit Máls og menningar - 01.06.1981, Síða 127

stétt föður, búseta og efnahagur valda
miklu um að auðvelda eða torvelda ung-
mennum leið til efri stiga menntunar
(línurit 11, bls. 112).
Menn hafa lengi þótzt vita, að þroska-
skilyrði barna innan fyrrgreindra sex
starfsstétta væru misjöfn, þó að eðli og
umfang þeirrar mismununar lægju ekki
ljós fyrir. Hún er almennt skýrð út frá
efnahag og viðhorfi fólks til menntunar.
Þar sem brauðstritið heimtar alla starfs-
orku, er hugurinn bundinn við daglegar
áhyggjur. Höfundur sýndi fram á það í
fyrri hluta bókar, að börnum menntunar-
lítilla foreldra hættir fremur til ótímabærs
fráhvarfs úr skóla en þeim, sem eiga
menntaða feður og búa við meiri hagsæld.
Skilningur á gildi menntunar getur verið
foreldrum fjarlægur, þótt skólavegur
barnsins sé ekki langur, eins og við á um
Reykjavíkurbörn, sem eiga skamma leið í
skóla. En hér kemur fleira til.
Sá þáttur i persónuþroska barna, sem
aðgengilegastur er til að mæla og meta
tölfræðilega er að áliti flestra dómbærra
manna greindin, sem jafnframt hefir
mikla þýðing bæði í námi og starfi.
Sigurjón lét mæla greindarþroska hvers
barns í rannsóknarhópi sínum og setur
niðurstöðuna fram í greindarvísitölu.
Hann víkur nú aftur að þessum þætti, en
slær þó strax þann varnagla, að engin vissa
sé fyrir því, að greindarpróf mæli
„greind", enda skorti þetta hugtak „ná-
kvæma aðgerðabundna skilgreiningu" og
sé þar af leiðandi ekki mælanlegt (bls.
119). Það er engin nýjung, að menn taki
greindarprófum með varúð, að minnsta
kosti í Evrópu, þar sem þau eru upp runn-
in. Varfærnin sprettur þó ekki af því að
Umsagnir um bcekur
skilgreining á greind skorti, heldur af því
að prófunin er of gróf og getur eðli sínu
samkvæmt ekki náð til allra þátta, einkum
háþróaðrar greindar. Með greindarprófi
Wechslers fyrir börn finnur höfundur þó
það, sem hann bjóst við og er i samræmi
við niðurstöður af öðrum þáttum rann-
sóknarinnar. Meðalgreindarvísitala barn-
anna samsvarar í stórum dráttum efnahag
og menntunarstigi þeirrar stéttar, sem
foreldrarnir teljast til. Sýnt er (töflu 87),
hvernig meðalgreindarvísitala hækkar frá
stétt 1 með hverju stéttarþrepi uppávið,
með undantekningu í 5. stétt, sem sker sig
úr hér eins og í fleiri þáttum. Munur á
meðalgreindarvísitölu barna úr efstu og
lægstu atvinnustétt er skv. rannsókn
Sigurjóns 12.4 stig. Svipaður munur hefir
áður verið fundinn í stærra úrtaki hjá
íslenzkum börnum. Hann er töluvert
lægri en fundizt hefir hjá háþróuðum
iðnaðarþjóðum, sem búa við eldri og
skarpar markaða stéttaskipting. í þessu
sambandi er rétt að minna á, að meðal-
greindarvísitala á aðeins við um hóp, en
segir ekki mikið um einstaklingana, sem
mynda hann. I 1. stétt finnast börn með
lága en einnig með háa greindarvísitölu;
það á einnig við um 6. stétt.
Eg tel óþarfa þá varkárni Sigurjóns að
forðast orðið greind. Greindarprófum er
beitt í því skyni að fá upplýsingar um
greindarþroska. Enginn sálfræðingur sem
notar þau getur verið í vafa um, að þau
greina millli hærri og lægri greindar-
þroska. Hitt er álitamál, hversu nákvæm
sú greining er, og þvi er full ástæða til að
taka smávægilegan mun ekki mjög alvar-
lega. I annan stað ber að hafa í hug, að
greind er þróunarfyrirbæri; hjá heilbrigðu
245