Tímarit Máls og menningar - 01.06.1981, Qupperneq 7

Þrítug þjððvilla
þjóðar um að hún ráði eigi sjálf allri ættjörð sinni, sé háð að einhverju leyti
valdboði annarra, verkar sem deyfilyf á þessar fornu og nýju dyggðir. Áhrifin út á
við yrðu ekki eftirsóknarverð. Erlend ríki munu tæplega telja það land fullvalda
nema að nafni til, sem lyti á friðartímum herstjórn annars ríkis með erlenda
herstöð í sjálfri höfuðborg sinni. Utanríkisstefna vor hlyti að verða háð vilja
verndarans . . .
Þriðji maðurinn sem mig langar til að vitna í er Halldór Laxness, sem hélt
ræðu á Þingvallafundi í júní 1952, rúmu ári eftir komu bandaríska setuliðsins, og
sagði þá meðal annars:
Þetta er semsé staða Islands í heiminum í svip; fullveldi lands vors er ekki í
höndum vor sjálfra; friðarsinnað siðferðisvald mentaðrar smáþjóðar, þeirrar sem
vér erum, hefur verið troðið undir fótum; vér höfum verið seldir í hendur
útlendum dátum sem eiga eingin sameiginleg áhugamál né umræðuefni með oss,
og eru jafnfjarri því að skilja okkur einsog við þá. Einhverjir öfugmælasmiðir sem
telja sig ábyrgðarmenn þessarar hertöku, hafa tekið upp hjá sér að kalla þennan
útlenda her „varnarlið Islands"; og með því hér hefur einginn orðið var við né
heyrt getið um neina árás, sem varnarlið þurfi á mód, þá virðist þessi nafngift
hins útlenda hers því aðeins halda einhverja merkingu, að með þessu „varnarliði"
sé átt við lið sem eigi að verja landið fyrir íslendíngum, varna því að íslendíngar
séu sjálfráðir í landi sínu og þjóðarheimili. En ég vil leggja áherslu á það, að
hernám saklausrar þjóðar hefur á öllum tímum alstaðar í heiminum verið á móti
guðs og manna lögum, enda á mód náttúrunnar lögum, og er jafn lítillækkandi
og gersamlega óþolandi fyrir íslensku þjóðina, þó innlendir stjórnmálamenn hafi
sjálfir geingið fyrir útlenda ríkishöfðíngja og beðið þá um að láta hertaka land sitt
— einsog íslenskir stjórnmálamenn segjast hafa gert í þessu falli.
Þetta voru ummæli þriggja áhrifamanna fyrir hálfum mannsaldri og verður
því naumast neitað að sannspáir voru þeir. Einn þeirra gekk að vísu fljótlega af
sannfæringu sinni og hlaut að launum völd og vegtyllur, og má segja að hann
hafi orðið nokkurskonar persónugervingur þeirra landa sinna, alltof fjölmennra,
sem kostað hafa kapps um að gleyma þúsund ára harðræði í landinu og
þrotlausri baráttu vöskustu sona þjóðarinnar fyrir sjálfsforræði, til að láta setja
hring í nasir sér og teyma sig á stall hjá hinum fóðurríka frænda í vestri.
Eg skal ekki fjölyrða um þær skelfingar sem búnar eru meirihluta þjóðarinnar
af herstöðinni í Miðnesheiði í kjarnorkuátökum tröllveldanna. Um þær vita
núorðið allir, líka þeir sem hafa á hraðbergi glósur um „varnir Islands", enda hef
ég heyrt þá suma lýsa yfir af þónokkurri kokhreysti að þeir kjósi heldur að deyja
fyrir vini sína en kremjast milli tröllanna þegar þeim lýstur saman. Sá talsmáti
125