Tímarit Máls og menningar - 01.06.1981, Qupperneq 52

Tímarit Máls og menningar
hans yrði tekið eignarnámi. Þessi barátta stóð í mörg ár, en auðvitað tvíefldist
Bild eftir íýrstu tilræði Baader/Meinhof hópsins. Áróðursaðferðir blaðsins á
fyrstu árum síðasta áratugar urðu kveikjan að bók Bölls um Katrínu Blúm.
Glötuð cera Katrínar Blúm
Þó að Heinrich Böll sé einhver vinsælasti rithöfundur Sambandslýðveldisins
hefur hann aldrei verið neinn jábróðir valdamanna þar. Heimspekingurinn
Theodor Adorno hefur sagt í grein um hann að óbeit Bölls á því að láta hampa
sér og vagga sé virðingarverðasti eiginleiki hans: „Hann þurfti ekki að teygja sig
i þrúgurnar: en hann hrækti þeim út úr sér.“91 fjölmörgum blaðagreinum og
ræðum hefur Böll gagnrýnt siðferði og lífshætti eftirstríðsáranna, og tvískinn-
ungur stjórnmálamanna og fjölmiðla er honum stöðugt viðfangsefni. Böll er
enginn vinstrisósíalisd, hugmyndalegur bakhjarl hans er kaþólskan og borg-
aralegar lýðræðishugsjónir, hvort tveggja að visu með hans eigin sniði.
Undir lok ársins 1971 birti Böll grein í tímaritinu Spiegel þar sem hann varaði
mjög við tilraunum Springerpressunnar til að efna til múgæsinga vegna tilræða
Baader/Meinhof. Auðvitað var sú sama pressa ekki lengi að koma auga á samúð
Bölls með terroristum, og þýska lögreglan tók þann áróður svo alvarlega að hún
gerði húsleit hjá honum. Satt að segja hlaut Böll ekki mikinn stuðning á þessum
tíma, ekki einu sinni meðal annarra rithöfunda.10 Sálfræðiprófessorinn Peter
Briickner varð fórnarlamb svipaðrar rógsherferðar um þetta leyti, og mun það
hafa haft mikil áhrif á Böll. Hann svarar fyrir sig með sögunni um Katrínu
Blúm, þar sem spurt er í undirtitli um orsakir og afleiðingar ofbeldis. Strax á
fyrstu síðu fær ádeilan heimilisfang, í stað hins venjulega fyrirvara um að
persónur sögunnar séu algerlega verk höfundar er lesanda tilkynnt að ef eitthvað
minni hér á aðferðir Bild-blaðsins séu þær líkingar óhjákvæmilegar. Það þótti
vel við eiga að útdráttur úr sögunni birtist fyrst í fjölmiðli, vikublaðinu Der
Spiegel, 1974.
Aðalpersónan Katrín er 27 ára gömul og starfar við heimilishjálp. Vett-
vangurinn er Bonn og helstu atburðir verða á kjötkveðjuhátíðinni í lok febrúar.
Katrín kynnist í samkvæmi hjá frænku sinni manni að nafni Ludwig Götten og
fara þau að lokum saman heim til hennar. Götten reynist vera eftirlýstur
ránsmaður, jafnvel terroristi, en lögreglan kemur að tómum kofanum daginn
eftir því að Katrín hefur hjálpað honum að komast undan. Hún er tekin til
yfirheyrslu og verður næstu daga fórnarlamb slíkrar rógsherferðar af hálfu
Blaðsins (eins og Bild heitir í sögunni), að hún hefnir sín að lokum með því að
skjóta blaðamanninn sem hefur með mál hennar að gera.
170