Tímarit Máls og menningar - 01.06.1981, Síða 88

Tímarit Máls og menningar
skepnur. Þetta var aðalinntakið í kvennamenningunni fornu og hún erfðist frá
móður til dóttur. Með iðnvæðingunni skreppur þessi menningarheimur saman
hægt og bítandi. Ytri heimurinn, karlaheimurinn, og innri heimurinn, kvenna-
heimurinn, eru aðskildir. Og ekki bara það, heldur er kvennaheiminum afneitað.
Það er látið líta svo út sem hann sé ekki til. Hann er gerður ósýnilegur og loks
brotinn niður með öllu.
— Allt tók þetta langan tíma oggekk trúlega ekki átakalaust fyrir sig. Líklegt
er að ofsóknirnar á hendur galdranornum, sem stóðu linnulaust í 200 ár, hafi
verið fyrsta stigið i afvopnun kvenna.
— Næsta stig ergoðsögnin um „góðu konuna". Þá skapast myndin af hinni
fórnandi, kristnu móður og um leið er sektarkenndinni dembt yfir konur. Þriðja
stigið og það sem nú stendur yfir einkennist af því sem ég kalla einangrunar-
hyggju. Konur verða fórnardýr neysluhyggjunnar og þær sjálfar verða söluvara
og kyntákn. Leikfang karlmannsins.
Hámarki nær þessi þróun og afneitun á kvennamenningunni með myndun
stórborga. Þar hefur öllum lífsskilyrðum manna verið umsnúið og mannlífinu
þröngvað til að lúta lögmálum tækninnar og stórborgarinnar. Samfélagið, sem
er rúmlaust hugtak, er sett yfir mannfólkið og því skipað að lúta lögmálum þess.
Lögmálum sem ekki eru annað en ákveðið skipulag i hinum ytra heimi.
Vitaskuld er maðurinn miklu stærri en samfélagið. Hann er lifandi vera, andleg
vera, óendanlega auðug innra með sér og hann þarf miklu stærra rými bæði fyrir
líkama og sál en stórborgin leyfir.
— Nú er svo komið að konur standa uppi heimilislausar og án sjálfsmyndar.
Eftir að búið var að svipta þær sinni náttúrlegu kvenímynd, hafa þær stöðugt
verið að leita hennar og farið í því skyni ýmsar leiðir. Ein er að verða kyntákn
fýrir karlmanninn, önnur að samsama sig körlum og taka upp þeirra sjálfsmynd.
Það hafa konur gert í auknum mæli eftir að þær fóru að fara út á vinnumark-
aðinn. Þær hafa ekki átt annars úrkosta. Þetta samfélag sem karlar hafa skapað
þeim og börnum þeirra er hið eina sem þeim stendur til boða auk heimilisins, sem
þrengt hefur verið að til hins ýtrasta. Það eru þessar aðstæður sem skapa
togstreituna í lífi kvenna. Konur eiga sér rætur í leifunum af gamla kvenna-
heiminum, honum er hins vegar ekkert rúm ætlað, þar með hefur þjóðfélags-
legum grunni verið kippt undan konum og nú svífa þær í e. k. tómarúmi. Það
eina sem þær geta gert er að hoppa yfir í karlaheiminn. Hann er þeim hins vegar
framandi, þær kunna þar ekki við sig og sjálfsmyndin verður óskýr og veik.
— Hvorki jafnréttissinnum né ráðamönnum kom til hugar að það yrði
neinum vandkvæðum bundið að kippa svona fótunum undan konum,
206