Tímarit Máls og menningar - 01.06.1981, Side 123

Umsagnir um bœkur
Það angar allt af steinolíu og
hreinalykt á bænum þessa daga. Þið
angið lika. Þú finnur steinoliulykt af
Guðlaugi einn daginn, þegar þið eruð
að koma heyi í hlöðuna. Hún Helga
hefur þó aldrei þvegið honum um
hárið og skeggið, þú veist það ekki, en
mikið ertu feginn að finna steinolíu-
lykt af honum lika.
Persónur í sögunni eru ljóslifandi og
margbrotnar, bæði heimilisfólkið á
Hrauni og fólkið sem við hittum í kaup-
staðnum þann tíma sem Garðar er heima í
orlofi. Best er persónusköpun drengsins
sjálfs. Þótt hann sé í miðju sögunnar og
við sjáum allt með hans augum þá sjáum
við hann sjálfan samt best. Hann er afar
tilfinninganæmur drengur sem sveiflast
milli gleði og sorgar alla leið, eins og börn
gera. Og höfundur leyfir honum að
sveiflast öfganna í milli án þess að taka í
taumana og sýnir víða dirfsku sem er
sjaldséð í barnabókum.
Bókin er líka djörf í frásagnarhætti eins
og menn hafa tekið eftir í tilvitnunum hér
að framan, og það er eflaust frásagnar-
hátturinn sem hleypir sögumanni svona
nálægt persónu sinni tilfmningalega. Sag-
an er sögð í annarri persónu. Sögumaður
stendur til hliðar, fylgist með Garðari og
ávarpar hann, segir honum frá því sem
gerist en tekur þátt í því um leið. Mér
finnst enginn vafi leika á því að hér sé
Hreiðar Stefánsson sjálfur að ávarpa sig
sjálfan ungan dreng þótt ekki heiti þeir
sama nafninu. Hann hefur skynjun
tveggja heima í hjarta sér, eins og Tómas
Guðmundsson í Kvöldljóði um draum.
Við erum fyrst og fremst vön þessum frá-
sagnarhætti úr Ijóðum, ég man ekki til að
hafa nokkurn tíma heyrt um skáldsögu
sagða i annarri persónu. En í barnabók af
þessu tagi á hún vel heima, færir söguna
alveg til barna og gerir upplifun hennar
sterka.
Silja Aðalsteinsdóttir.
BARNIÐ í SAMFÉLAGINU1
Efni þessa rits er tilhögun og niðurstöður
rannsókna, sem hófust 1965 undir stjórn
Sigurjóns Björnssonar og ná til 1100
barna 5 — 15 ára, 100 á hverju ársbili ald-
urs. Upphafsrannsóknin tók tvö ár, en
síðan hefir bókarhöfundur unnið að
margþættum rannsóknum á því efni, sem
safnazt hafði. Aðalmarkmið sitt segir hann
vera að leiða í Ijós eðli og tíðni geðrænnar
veiklunar hjá börnum, svo og tengsl
hennar við félagslegt umhverfi barnsins. I
framkvæmd verður könnun hans miklu
víðtækari, nær m. a. til greindarþroska og
menntunar, til starfsstéttar og heimilis-
hags foreldranna. Fram kemur, að tauga-
veiklun er alltíð meðal barnanna, en mis-
örðug og þrálát. Aðgreind eru þrjú stig:
góð, miðlungs og slæm geðheilsa. Lakasta
stigið merkir, að barnið þarfnist meðferð-
ar. Tafla 8 sýnir tíðni 26 einkenna, sem eru
talin benda til taugaveiklunar. Þau eru
nokkru tíðari hjá drengjum en telpum, en
finnast í heild hjá nál. 5. hverju barni.
Upplýsinga er aflað með prófunum og
annarri könnun á hverju barni, en með
viðtali við móður þess um það sem snertir
uppruna, menntun og störf foreldra. Til
gleggra yfirlits er foreldrum skipað í
starfsstéttir samkvæmt menntun og at-
1 Sigurjón Björnsson: Börn i Reykjavík. Rann-
sóknamiðurstöður. Iðunn 1980. 168 bls.
241