Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Síða 117

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Síða 117
báðir eru ánægðir með skiptin. Þannig er haldið áfram uns það ástand hefur skapast að enginn vill skipta á neinu fyrir það sem í boði er. Þetta þýðir auðvitað að komin er upp staða þar sem ekki er mögulegt að skipta á vörum þannig að allir séu ánægðari en þeir væru án skiptanna. Þetta er sú staða sem nefnist Pareto-kjörstaða eftir ítölskum hagfræðingi. Pareto lagði mikla áherslu á að þótt auðvitað væri hægt að gleðja Jón með því að taka vörur frá Siggu og gefa Jóni, þá væri ekki hægt að segja hvort velferð heildarinnar ykist við þetta, vegna þess að það er einfaldlega ekki hægt að bera saman velferðaraukningu Jóns og vel- ferðarminnkun Siggu. Þetta hefur alla tíð verið mikilvægt atriði í kenningum frjálshyggjumanna eins og von Hayeks, Friedmans og slíkra manna. Það er ekki hægt að meta á hlutlægan hátt hvort velferð eykst þegar tekið er af þeim ríku og gefið til hinna fátæku. Það sem meira er: þeir sem þykjast geta ákvarðað slíkt eru að setja sínar einkaskoðanir ofar frelsi einstaklinganna; þeir eru að stíga fyrsta skrefið í átt til alræðisríkisins þar sem Stóri bróðir veit best um þarfir allra og sér fyrir öllum. Hvernig skyldi nú Birgir fjalla um þessi mál sem leika stórt hlutverk í bók hans? Jú, hann segir að Pareto- kjörstaða sé ástand þar sem „enginn einstaklingur getur aukið hagsæld sína án þess að draga samtímis úr hagsæld annarra, meira en velferdarauka hans sjálfs nam“. (bls. 34) Sem sagt þveröfugt við það sem Pareto sagði. Annað lögmál sem er eitt meginatriði í kenningum margra borgaralegra hag- fræðinga (þó ekki t.d. keynesista) er lögmál Says. Þetta lögmál segir að al- mennt offramboð af vörum sé Umsagnir um bœkur óhugsandi. I einfaldri vöruskiptaversl- un eins og á walrasískum markaði virð- ist þetta augljóst. Þegar einhver býður vörur sínar til sölu, þá er hann að gera það til að kaupa aðrar vörur í staðinn. Framboðið á vörum er samtímis eftir- spurn eftir vörum. Ef einhver aðili selur ekki vörur sem hann kom með á mark- aðinn er það vegna þess að enginn býð- ur honum í staðinn vörur sem hann vill frekar eiga. Þetta hefur því ekkert með sölutregðu að gera. Auðvitað getur það skeð að einhver fái minna fyrir vörur sínar heldur en hann bjóst við, en það breytir ekki heildarútkomunni. Framboð þessa manns af vörum hefur minnkað að verðmæti og það sama gildir um eftir- spurn hans eftir vörum, þannig að heildareftirspurnin heldur áfram að vera jöfn heildarframboðinu. Vandamálin varðandi lögmál Says koma í ljós þegar við yfirgefum hinn einfalda walrasíska markað og tökum með í reikninginn að vörur eru seldar fyrir peninga en ekki aðrar vörur og að fólk veltir fyrir sér hvenær best sé að kaupa og selja vörur; þ.e. það veltir því fyrir sér á hvaða markaðsdegi sé best að versla. Kaup og sala verða nú aðskilin í tíma og almennt offramboð á vörum verður mögulegt. Birgir fjallar auðvitað um lögmál Says, en hjá honum verður það að því að „allt sem framleitt er selst jafnóðum, vegna þess að enginn framleiðir vörur (afurðir), samkvæmt frjálshyggjuhag- fræðinni, sem hann getur ekki selt við tiltekið þekkt markaðsverð". (bls. 251) Gagnrýni á nýklassíska hagfræði. Birgir bendir stundum á rétta hluti í gagnrýni sinni á nýklassíska hagfræði. Þótt orðalagið sé að vísu flókið bendir hann réttilega (bls. 35) á að velferð eins 483
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.