Tímarit Máls og menningar - 01.11.1983, Blaðsíða 24

Tímarit Mdls og menningar
karlmenn lítið öðrum augum á hlutina en konur. Þó á þetta einkum við
ykkur skáldin."
Mér kom þetta dálítið furðulega fyrir sjónir, en fagnaði því að ég var samt
ekki kominn með gláku. Eg vissi að áður var haldið að skáldin litu á allt með
öðrum augum en aðrir menn. Það var á tímum lítilla mennta og auðvitað
voru skáldin ánægð yfir sínum sérstöku augum, eins og konur eru nú
kannski ánægðar yfir sínum. Þó langar mig að spyrja: „Sjá öll skáld eins? Sjá
allar konur eins? Líta allir karlmenn sömu augum á hlutina?“
Kannski væri hægt að komast að viðhlítandi niðurstöðu í málinu, þeirri
að allir menn séu ótvíræðir fulltrúar fyrir allt mannkynið og maðurinn hafi
aðeins eina vídd og því aðeins hægt að þýða merkingu hans á einn veg: af
kynferði hans, ef manneskjan væri sterkari á kynferðissviðinu en raun ber
vitni. En kynið er ekki sterkara en það að tiltölulega auðvelt er að breyta
karlmanni í kvenmann og öfugt, að minnsta kosti líkamlega séð og á ytra
borði. Oft hef ég brotið heilann og spurt sjálfan mig hvor gerðin sé réttari,
frumgerðin eða þýðing læknisins? Ætli læknum takist að þýða bæði formið
og innihaldið, eðlið? Hvort er eðlið rétt á undan eða eftir aðgerðina? Við
skulum vona að kynskiptingurinn sé réttari í þýðingunni. En úr þessu fæ ég
líklega ekki skorið: hvort karlmaður fari að sjá og skilja sem kona eftir
breytinguna, eða hvað kynskiptingurinn gerir við fortíð sína, fyrr en ég hef
látið breyta mér og þekki slíkt af reynslunni.
Að færa bókartexta yfir á aðra tungu er ekki jafn róttæk aðgerð og það að
skipta um kyn. Þýðandinn reynir að kappkosta að eðli textans og innihald
breytist sem minnst í meðförum þess hugar sem tekur sér á hendur að þýða
bók.
Eg veit ekki hvort þið skiljið samlíkingarnar sem ég hef borið fyrir ykkur.
Ég skil þær ekki fullkomlega heldur. Vonandi eru þær samt ekki alveg út í
bláinn. Og þó svo væri er kannski ekki hundrað í hættunni. Aður en ég
skráði þær gáði ég talsvert rækilega í hug minn, velti hugmyndunum fyrir
mér, leit í djúp sálarinnar. En ég veit að mannshugurinn er miklu meiri en
einstaklingurinn, líkt og list listamannsins er meiri og æðri en hann sjálfur,
og ég veit ekki hvort ég hef þýtt rétt það sem hugboðin sögðu mér og
reynsla mín.
Einhverju sinni sagði rannsóknarlögreglumaður mér að engar tvær
mannsraddir væru eins eða hefðu sömu tíðni, og að auðveldara væri að
þekkja mann á tíðni raddarinnar en á fingraförum. Ef þetta er rétt eru allir
menn ótvírætt ólíkir öllum öðrum mönnum hvað röddina varðar. „Og því
verður ekki breytt," sagði hann.
Sjaldan skiptir höfuðmáli að geta greint í hverju menn eru ólíkir, nema
kannski ef um afbrot er að ræða, heldur hvað þeir eiga sameiginlegt. En eftir
494