Tímarit Máls og menningar - 01.11.1983, Blaðsíða 107

að vísu en lifum samt. Þessi veru-
leikaskilningur segir að víst sé það þrátt
fyrir allt til einhvers að yrkja ljóð — en
hann skýrir líka hvers vegna sum þeirra
eru svona langt inni í sér.
Fortíðin og draumurinn
Umhugsun um tímann leitar sterkt á í
sumum Ijóðum Spjótalaga á spegil og er
þó víðar nálæg einhvers staðar að baki.
Þetta mátti t.d. bæði sjá í „Háska“ og
„Afturhvarfi". „Saknaðarstef um læk“
(21) heyrir þessum ljóðum til:
Þessi sýngjandi lækur
er fjarskinn:
í kvöld
raular hann fyrir einskis manns
eyra
út á flóa
og kjökrar á morgun
við fornan fjörustein
einsog séu þar móðurdyr —
sár, einn
sjálfur fjarskinn
Líta má á lækinn sem tákn tímans og
verðandinnar, lífsniðinn, nútíðina sem
viðstöðulaust hverfist í foníð og safnast
í óendanlegt tímahaf — eins og vatnið.
Hér eru líka fjarlægðir í rúmi og renna
saman við fjarska tímans — núið er ein-
mitt hér og þegar lækurinn hittir fjöru-
steininn í bráðlifandi nútíð sinni þá er
hann samt að eilífu horfinn þeim
ljóðmælanda sem stendur kyrr og horfir
í strauminn. Þannig verður allt sárlega
liðið strax í andartakinu og lífið dapur-
legt. Og ljóðmælandi í „Saknaðarstefi
um iæk“ saknar þess sem enn er að líða
— jafnvel hins ókomna. — Kannski er
Umsagnir um bakur
engin nútíð til — það fer eftir skil-
greiningu — bara fortíð og framtíð. Það
er a.m.k. heimspekilega freistandi hug-
mynd í veruleika sem gefur ekki kost á
hispurslausri lífsnautn í andránni.
Þanka skálda skyldi maður ekki þykj-
ast vita allt um og geta ályktað örugglega
um af verkum þeirra — því síður
hversvegna þau fáist einmitt við eitt
öðru fremur. Þannig verður mönnum
t.d. að vera frjálst að yrkja heillandi
skáldskap um tímann og fortíðina án
þess það sé umsvifalaust lagt út sem
afturhvarf til fortíðar — ljóð tengd eins
og raflagnir. Slík skemmdarverk ætla ég
að reyna að vinna ekki á ljóðum Spjóta-
laga á spegil. Hitt sækir á að margvís-
legur fortíðaráhugi er tímapælingunum í
ljóðunum samfara. Og mér sýnist sem
sú von sem ekki getur að finna í nútím-
anum og aðeins veika í skáldskapnum sé
á nokkurn hátt falin í fortíðinni. Þangað
kann einmitt að vera hægt að leita, burt
úr ósköpum stundarinnar — og e.t.v.
sækja nokkuð sem hjálpar við að takast á
við veruleikann. Það finnst mér mega
lesa úr undurfallega ljóðinu „Liðin tíð“
(34):
Liðin tíð er lögð í mosasæng;
og lífið gróðursetur
á aflángri hrúgu
undarleg grös.
Hvíti söknuður!
Settu þar skafl í vetur.
Eins og skaflinn hlífir jörðinni að vetrar-
lagi biður ljóðmælandi að minning for-
tíðarinnar megi varðveitast í söknuðin-
um — svo ekki fölni undarleg lífgrösin á
leiði hennar því við þau er von hans
bundin.
I „Fjær“ (37) er hið eftirsóknarverða
líka geymt í fjarlægðinni og þú ljóðsins
577