Tímarit Máls og menningar - 01.11.1983, Blaðsíða 88

Tímarit Mdls og menningar
I hrapinu reynir FF að ná saman að nýju. Það er búið að „reka þá báða úr
liðinu“ og þeir snúa sér að bjór og brennivíni til þess að ná aftur taki á
algleyminu og FF-draumnum. Það mistekst eins og við má búast. Frandse
fer jafnframt að vera með Ritu, eiginkonu Frankes og draumapíu þeirra
beggja frá unglingsárunum, og það verður örlagaríkt. Ffonum finnst kynlíf
þeirra Katrínar orðið svo rammflækt í ríkjandi hugmyndafræði og
kynferðispólitíska baráttu að blóðið streymir allt í skökk líffæri. I sambandi
þeirra Ritu er hins vegar líkaminn einn virkur, — það er tilfinningasnautt.
Þegar Franke kemst að öllu saman bregst hann við af þeirri framkvæmda-
semi sem er honum eðlileg. Haldinn sektarkennd reynir Frandse að drepa
sig en hann er eins og fyrri daginn hugsuðurinn sem klúðrar framkvæmdun-
um. Hann lendir á sjúkrahúsi, skilur við Katrínu og þá er aftur komið að
upphafinu: Dagbókinni og nútíð skáldsögunnar. Skriftirnar verða að skírslu
(katharsis) eins og undirstrikað er á spaugilegan hátt með endi bókarinnar:
Frandse hefur staðið í andlegum stórþvotti í mánuð og snýr sér síðan að því
að þvo af sér skítugar spjarirnar sem hafa hrúgast upp á meðan.
Ferli skáldsögunnar má skipta í þrennt: Fyrst er farið í gegnum bernsku-
drauminn um algjöran samruna, nánd og einingu, þaðan yfir gjána sem
myndast á milli reynslu og hugmynda, klofninginn, hrapið, og síðan yfir í
þroskað viðhorf fullorðins manns sem veit að það er ekki hægt að snúa
aftur. Endirinn verður að upphafi. Nú er hægt að byrja, FF.
A dönsku bókarkápunni er mynd af draumnum um að svífa og hrapinu
sem er óhjákvæmilegt. Framan á bókinni er mynd af Franke þar sem hann
svífur yfir Wembley með fullkomin tök á leiknum. Aftan á bókinni er mynd
af óhreinum og lítt virðulegum rassi fótboltamanns sem er hrapaður, —
hann er kominn hingað niður í völundarhúsið til þeirra jarðnesku og
holdlegu. Að sjálfsögðu er þetta ekki einungis mynd af engli og fótbolta-
manni, þetta er mynd af viðfangsefni bókarinnar, — viðleitni einstaklingsins
til að hafa sjálfan sig, á milli svifs og hraps.
Einstaklingur og saga
Nokkru eftir útkomu bókarinnar sagði Hans-Jorgen Nielsen í tímarits-
grein:
Viðfangsefni sögumannsins sjálfs (Frandses) er raunar háð öðru viðfangsefni
sem er mótandi í bókinni. Það er leitin að samhengi milli ævisagna einstakl-
inga og stóru sögunnar, — mannkynssögunnar. Það samhengi er þema
bókarinnar. Allt það sem flestir gagnrýnendur og lesendur sem ég hef talað
558