Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Page 37

AF „CERVANTÍSKU“ BERGl BROTINN
hefði hann hugsanlega ekki skrifað Don Kíkóta. Eða Mateo Alemán, sem bjó
við óþolandi aðstæður eftir að hafa gefið út Guzmán deAlfarache. Márquez
Villanueva hefur grafið upp gögn sem greina frá því hvernig Mateo Alemán
gat loks farið til Mexíkó með því að afsala sér öllum eigum sínum í hendur
spilltum ríkisstarfsmanni, þar á meðal höfúndarréttinum að Guzmán de
Alfarache. Hann fór eins og hann stóð. Hann hlýtur að hafa haft afar góðar
ástæður til að flýja á þennan hátt.
Getum við sett í flokk með þessum spœnsku útlagahöfundum hinn ónafn-
greinda höfund Kamasútru hinnar spænsku sem Luce López Baralt ritstýrði og
gaf útfyrir skömmu?
Sjáum til, hann var brottrækur trúskiptingur (Mári sem hafði tekið kristna
trú). Það sem er mikilvægt í þessu samhengi er að það skyldi líða heil öld áður
en þetta handrit var gefið út. Við megum heldur ekki gleyma því hversu mikil
völd sumir einstaklingar innan hins akademíska geira hafa, en sumir þeirra
töldu það óhæfu að birta slíkt handrit vegna erótíkurinnar sem þar er að
finna; og því síður þótti það viðeigandi að kona stæði í slíku. Það er nefnilega
verulega athyglisvert að það skyldi hafa verið skrifuð ritgerð á spænska
tungu í upphafi 17. aldar um erótísk efni, nokkuð sem hefði verið gjörsam-
lega óhugsandi á Vesturlöndum á þessum tíma. Það sýnir líklega best að
Spánn tilheyrir ekki eingöngu evrópskri menningu eins og sífellt er reynt að
halda fram.
Erþaðþá skoðun þín að menningarlegstöðnun og einsleitnigeti lamað sköpun-
argáfu rithöfunda?
Ég tortryggi mjög hinar fastmótuðu sjálfsmyndir sem gæðaþjóðernis-
hyggjur11 einsleitra samfélaga halda sífellt á lofti vegna þess að öll þessi eins-
leitni og allar þessar alheilögu sjálfsmyndir eru einungis mögulegar með því
að beita einstaklingana ofbeldi. Slíkt fær ekki þrifist nema í harðræðisríkjum.
Tilurð spænskra bókmennta og hugmyndarinnar um Spán sem þjóð - sem
verður til upp úr 11. öld samkvæmt Américo Castro - eru sögulegar stað-
reyndir sem eiga sér stað með þessi þrjú samfélög stöðugt í hinum hversdags-
lega bakgrunni: Gyðinga, kristna og múslima. Þetta gagnrýna augnaráð sem
þeir beindu í sífellu hver að öðrum var frjómold menningarinnar. Múdejar-
listin er skýrasta dæmið sem við höfum um þetta. Allir viðurkenna að þetta
listform er einstakt, en það væri fráleitt að ætla að múdejarisminn kæmi ein-
göngu fram í byggingarlist, hann hlaut augljóslega að birtast í bókmenntun-
um líka. Það má nefna Conde Lucanor12; hetjuljóðið um Mío Cid, sem við
TMM 1999:1
www.mm. ís
27