Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2004, Page 31

Ofangreint bendir til að áhersluatriðin hafi verið þau sömu hvar svo sem
klæða- og taugerðin fór fram. Líkt og kollegar hans gerðu á Englandi,
lagði Ritter iðnmeistari áherslu á vandlega flokkun ullar, hann lét berja
eða banka ullina með prikum, bera í hana feiti og síðan kemba og spinna
eftir tilteknum reglum. Hér voru á ferðinni vinnubrögð í ullarvinnu sem
voru afar frábrugðin þeim sem Íslendingar þekktu um þær mundir.
Um sýnishorn af framleiðslu klæðavefsmiðju Innréttinganna
Í Þjóðskjalasafni eru varðveitt nokkur sýnishorn af framleiðslu klæðavef-
smiðju Innréttinganna. Sýnishornin fylgja með bréfi sem sent var rentu-
kammeri. Fjallar bréfið um klæði framleitt á Íslandi.85 Þar kemur fram að
forsvarsmenn Almenna verslunarfélagsins, sem hafði Íslandsverslun á leigu
um þær mundir, hafa fengið tvo menn, að nafni Windekilde og Christen-
sen, til að gefa umsögn um klæði, framleitt á Íslandi. Kaupmenn óttast að
þeir muni tapa á kaupskap með klæðið vegna þess hve ullin sem notuð
var í framleiðsluna sé gróf. Klæðið hafði verið sent til Kaupmannahafnar
til að fá nauðsynlega stimpla í vöruskoðun.
Windekilde og Christensen eru að því leyti sammála kaupmönnum að
efnið í klæðinu sé gróft, ennfremur að litun og pressun hafi ekki tekist
sem skyldi vegna þessa. Varan var sem sé ekki ásjáleg. Þeir benda hins
vegar á að vegna grófleikans sé íslenska klæðið efalaust afar slitsterkt.
Jafnframt er í fremur skilningsríkum tón bent á að pestir hafi herjað á
sauðfé á Íslandi. Landsmenn séu sennilega ekki aflögufærir með ull til
vefsmiðjunnar þegar þeir hafi komið sér upp fatnaði á sjálfa sig og fram-
leitt sokka, treyjur og vaðmál til útflutnings. Fram kemur að klæðisteg-
undir þær sem nefndar eru „Pyck“, „Smalltvifffel“ og „Kiersey“ í bréf-
inu hafa verið viðurkenndar í vöruskoðun sem „forsvarlig Kiøbmands
gods“. Bréfið endurspeglar á sinn hátt hluta af þeim erfiðleikum sem vef-
smiðjur Innréttinganna áttu við að etja, ullarskort vegna fjárpestar, rex
við kaupmenn, fastheldni og trú landsmanna á gamla verklagið og gömlu
framleiðsluna – vaðmálið og prjónlesið.
Með bréfinu fylgja fjórar mismunandi stórar pappírsarkir brotnar
þannig að þær mynda umslög. Umslögin eru merkt á eftirfarandi hátt:
„Pröver af Pÿch Klæde som befanttis med Hallens Stempel“,
„Pröver af Pach Klæde“,
„Pröver af Kirsey Klæde som befanttis med Hallens Stempel“,
„Pröver af Smal Twiffel Klæde som befanttis med Hallens Stempel“.
Í tímans rás hafa sýnishornin verið skoðuð og síðan mislögð þannig að
30 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS