Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2004, Síða 148

10 Mehler 203, bls. 170 og áfr.
11 Ég þakka Mjöll Snæsdóttur og Hrefnu Róbertsdóttur fyrir aðstoð við heimildaleit og
þýðingar, og einnig þeim Dr. David Higgins, Dr. Martin Kügler og Ralf Kluttig-Alt-
mann fyrir hjálp við að greina pípubrot. Grein um þetta efni hefur áður birst á þýsku í
tímariti áhugamanna um krítarpípur og tóbaksneyslu á fyrri tíð, Knasterkopf 15, bls.
170-180. Sjá Mehler 2002.
12 Guðmundur Jónsson/Magnús Magnússon 1997, bls. 434-442.
13 Jón Jónsson 1911, bls. 37.
14 Getið er um hollenska tóbakssmyglara (1740) t.d. í bók Jóns Jónssonar, bls. 40 og áfr.
15 Gunnar Karlsson 2000, bls. 177 og áfr.
16 Jón Jónsson 1911, bls. 310 og áfr.; Hrefna Róbertsdóttir 2001, bls. 15.
17 Jón Snorrason 1757, bls. 69 og áfr.
18 Jón Snorrason 1758, bls. 81.
19 Gustafsson 1985, bls. 105.
20 Magnús Ketilsson 1779, bls. 80-81.
21 Gunnar Karlsson 2000, bls. 177.
22 Jón Jónsson 1911, bls. 37, 40 og áfr. og 90 og áfr.
23 Hrefna Róbertsdóttir 2001, bls. 12 og áfr. og 246 og áfr.
24 Jón Jónsson 1911, bls. 301 og áfr.
25 Reikningurinn frá 1753 er í bréfi frá Bjarna Halldórssyni sýslumanni til Rentukammers-
ins í Kaupmannahöfn, dagsettu 30. september 1754. ÞÍ. Rtk 32.37. Isl. Journ.A, Nr. 2110.
26 Þetta örnefni kemur þó ekki fyrir í örnefnaskrám á Örnefnastofnun Íslands. Það er
sýnt á nýlegu korti sem ætlað er gestum í Viðey, en greinarhöfundur hefur ekki fundið
frekari heimildir um það.
27 Else Nordahl 1988, bls. 11.
28 Jón Jónsson 1911, bls. 104 og áfr.
29 Else Nordahl 1988, bls. 13-28.
30 Sjá nánar í Mehler 2001 og 2004 (ópr. heim.).
31 Páll Vídalín/Jón Eiríksson 1985, bls. 190 og 192.
32 Um merki á pípuhælum sjá Duco 1982, bls. 52, 56, 63, 71, 73, 87 og 89.
33 Møller/Hansen 1984, bls. 29.
34 Ahlefeldt-Laurvig 1980, bls. 222 og 230.
35 Oswald 1975, bls. 86 og áfr. og 158.
36 Dr. David Higgins hefur verið svo vinsamlegur að veita þessar upplýsingar.
37 Mehler 2002, bls. 70.
38 Åkerhagen 1985, bls. 18 og 34 og áfr.
39 Mehler 2002, bls. 70.
40 Margrét Hallgrímsdóttir 1989, bls. 57.
41 Þjóðsögur sjá til dæmis Jón Árnason 1956, bls. 187 og áfr. og 242 og áfr. og Jón Árna-
son 1958, bls. 293 og áfr; Ólafur Davíðsson 1898, bls. 126. Mehler 2003, bls. 170 og áfr.
42 Í þessum útreikningum eru aðeins tekin með þau pípubrot sem grafin voru upp árið
2001, því að nákvæmari upplýsingar eru til um í hvaða lögum þau fundust.
43 Seeliger 1993, bls. 170; Kjellberg 1939, bls. 75.
44 Hrafn Ingvar Gunnarsson 1986, bls. 38-39.
45 Hér eru aðeins talin pípubrot með merkjum og skreytingu sem gefið getur til kynna
upprunastað eða aldur pípunnar. Tekin eru með nokkur brot úr rannsókninni 2003
sem fundust á lóð Grjótagötu 4.
TÓBAK OG TÓBAKSPÍPUR Á ÍSLANDI Á 18. ÖLD 147