Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2011, Page 41

40 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Sama er að segja um gólflögin og er því ekki hægt að gera þeim betri skil að
svo stöddu.
Eldstæði [356] er á suðvesturhluta svæðis F (sjá mynd 17). Eldstæði [356]
er um 1,10 m á lengd og um 45 sm á breidd. Er það niðurgrafið og hlaðið
grjóti í syðri endanum. Sýni voru tekin úr eldstæðinu til frekari greininga og
er niðurstöðu að vænta á næstu misserum. Rétt sunnan við [356] voru mikil
móösku- og kolalög [248786] [249450] [350129]. Virðast þau eiga uppruna
sinn lítið sunnar en [356] eða á horni Vonarstrætis og Tjarnargötu. Ekki var
unnt að grafa þennan hluta frekar en aðrar minjar sem taldar eru frá fyrstu
tíð á þessu svæði. Þó þykja þessi lög líkjast þeim sem fundust á svæði B, við
járnvinnslusvæðin. Ekki er því ólíklegt að þarna undir séu svipuð mannvirki og
þar fundust, þ.e. járnvinnsluofnar og/eða kolagrafir. Enn verða þessar minjar að
bíða þar til uppgröftur hefst að nýju.
Niðurstöður og framhald
Þegar uppgröfturinn á Alþingisreitnum hófst sumarið 2008 varð ljóst að í
jörðinni væru töluverðar mannvistarleifar frá fyrri tíð. Leifar frá 18.-20. öld
voru þekktar út frá rituðum heimildum, annálum, konungabréfum, kortum,
málverkum o.f l., og fór ekki á milli mála að ágangur manna hafði verið
töluverður á undanförnum öldum. Hinsvegar var ekki ljóst hvort leifar af
eldri mannvirkjum væri þarna að finna. Þótti það heldur ólíklegt þar sem
þetta svæði var ekki talið ákjósanlegt til að byggja á. Helsta ástæðan fyrir því
var sú að Tjörnin, sem fyllt hafði verið upp í við Vonarstræti undir lok 19.
aldar, var talin hafa náð upp að umræddu uppgraftarsvæði með tilheyrandi
votlendi og mýrum. En annað kom á daginn er á leið uppgröftinn. Greinileg
skil á votlendi og þurrlendi voru fyrir miðjum reitnum. Hafði verið byggt á
þurr lendinu frá fyrstu tíð með tilheyrandi búskap og iðnaði. Meðan á þeim
búskap stóð var úrgangi hent í votlendið. Hafa skepnur ef laust verið á beit á
þessu svæði, menn skorið torf og mó, safnað mýrarauða, höggvið eldivið og
jafnvel fært guðum sínum fórnir. Hægt er að sjá fyrir sér ýmislegt sem getur
hafa átt sér stað á þessu svæði, en ekki hægt að festa á því hendur nema að
takmörkuðu leyti. Er það einn af ókostum slíkra svæða sem mýrin er, út frá
fornleifafræðilegum forsendum, að engin uppsöfnuð mannvistarlög myndast
því að svæðin eru einungis nýtt með takmörkuðum hætti og skilja því lítið
eftir sig. Þó hafa hinar lífrænu leifar varðveist ótrúlega vel í aldanna rás og gert
okkur kleift að skilja betur umfang landnámsins. Eftir miðja 11. öld fer að
gæta breytinga í jarðlögum og mannvist á svæðinu eins og fjallað er um í 2.