Valsblaðið - 01.05.2015, Blaðsíða 7

Valsblaðið 2015 7
Eftir
Hafrúnu Kristjánsdóttur
Það var Valsmaðurinn Ingólfur Sigurðsson sem opnaði umfjöll-
unina um geðheilbrigði íþróttamanna þegar hann steig fram í
opinskáu viðtali við Morgunblaðið þar sem hann sagði alþjóð
frá því að hann hefði lengi glímt við kvíðaröskun, röskun sem
líklega hefur háð honum meira í fótboltanum en nokkur líkam-
leg meiðsl. Það þarf hugrekki til að stíga fram ef þú ert afreks-
íþróttamaður og opinbera veikleika þína, sérstaklega þegar
veikleikarnir eru á sálinni. Sem betur fer hafði Ingólfur þetta
hugrekki því í kjölfarið stigu aðrir íþróttamenn fram og sögðu
frá baráttu sinni við lyndis- og kvíðaraskanir og þar með opnað-
ist umræðan, umræða sem var fyrir löngu orðin tímabær.
Þegar rannsóknir á heilbrigði íþróttamanna eru skoðaðar er
hægt að finna fleiri hundruð ef ekki þúsundir rannsókna um
tognun aftan á læri, krossbandaslit og fleiri álíka meiðsli. Rann-
sóknir á geðheilbrigði íþróttamanna er hins vegar hægt að telja
á fingrum annarar handar. Þær rannsóknir sem hafa þó verið
gerðar benda til þess að algengi þunglyndis og kvíða hjá afreks-
íþróttamönnum sé síst minni en hjá almenningi. Í ástralski rann-
sókn sem birt var árið 2014 þá kom í ljós 46,4% þarlendra af-
reksíþróttamanna náðu greiningarskilmerkjum fyrir a.m.k. eina
geðröskun. Alþjóðulegu leikmannasamtökin – FIFApro létu
framvkæma rannsókn þar sem skoðuð var tíðni geðrænna
vandamála hjá núverandi og fyrrverandi atvinnumönnum í
knattspyrnu. Niðurstöður leiddu í ljós að einn af hverjum fjór-
um leikmönnum glímdi við kvíða eða þunglyndi og 39% þeirra
sem höfðu lagt skóna á hilluna. Það má því ætla að í 11 manna
byrjunarliði séu 2–3 leikmenn sem þjást af þunglyndi og/eða
kvíða á hverjum tíma. Af líkum má því láta að þunglyndi séu al-
gengustu „meiðsli” í hverju liði en þó meiðsli sem sjaldan eða
aldrei er talað um eða gert eitthvað í jafnvel þótt víst megi telja
að þau geti haft töluverð áhrif á frammistöðu.
Á vormánuðum gerði Margrét Lára Viðarsdóttir, leikmaður
Vals og landsliðsins, rannsókn á þunglyndis- og kvíðaeinkenn-
um íslenskra atvinnumanna í boltaíþróttum undir leiðsögn und-
irritaðrar en rannsóknin var hluti af BSc ritgerð Margrétar Láru
við íþróttafræðisvið Háskólans í Reykjavík. Margrét sendi við-
urkennda þunglyndis- og kvíðalista til allra íslenskra atvinnu-
manna í handbolta, fótbolta og körfubolta sem voru orðnir 18
ára. Atvinumennirnir okkar tóku vel í rannsókn Margrétar því
90% þeirra svöruðu þeim listum sem lagðir voru fyrir. Helstu
niðurstöður þessarar rannsóknar voru þær að 23% atvinnumann-
anna skoruðu það hátt á kvíðalistanum og 6,5% á þunglyndis-
listanum að ástæða er til að hefja einhvers konar meðferð. Það
sem meira er að atvinnumennirnir okkar skoruðu töluvert hærra,
bæði á þunglyndis- og kvíðakvörðum en jafnaldrar þeirra sem
stunda háskólanám hérlendis.
Ingólfur Sigurðsson hóf umræðuna um geðheilbrigði íþrótta-
manna fyrir alvöru hérlendis og Margrét Lára lagði sitt lóð á
vogarskálarnar í þeirri umræðu með því að auka á þekkingu á
geðrænum vanda íslenskra íþróttamanna. Það er vonandi að sú
umræða sem hefur skapast og sú þekking sem þó er til verði til
þess að íþróttamenn, þjálfarar og forsvarsmenn íþróttafélaga átti
sig á því að í heilbrigðum líkama býr ekkert endilega heilbrigð
sál. Það er einnig vonandi að geðrænn vandi verði ekki lengur
tabú í heimi íþróttanna heldur verði litið á slíkt á nákvæmlega
sama hátt og hvers konar líkamlegan vanda.
Það er líka hægt
að togna á sálinni
Síðustu misseri hefur geðheilbrigði íþróttamanna verið töluvert
til umfjöllunar hér á landi. Slík umfjöllun hafði, þar til á síðasta
ári, nánast verið óþekkt. Það hefur lengi verið litið svo á sem
heilagan sannleik að í hraustum líkama búi ávallt heilbrigð sál
Ingólfur Sigurðsson í leik með Víkingi Ólafsvík í sumar, en
Ingólfur vakti mikla athygli fyrir umræðu um andlega líðan og
baráttu sína við geðsjúkdóma. Mynd Þorsteinn Ólafs.