Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2009, Blaðsíða 77

Tímarit um menntarannsóknir, 6. árgangur 2009
75
fyrstu árunum í tónlistarskóla. Þessi tilfinning
um velgengni og hæfileika á sviði tónlistar
virðist mikilvægur þáttur í lífi viðkomandi
einstaklings. Hann finnur að hann er góður
á þessu sviði og það eflir áhuga hans á að
halda áfram á þeirri braut. Lagður er grunnur
að hugmynd einstaklingsins um sjálfan sig sem
tónlistarmann (sbr. Hargreaves o.fl., 2002).
Viðmælendur telja allir að sú reynsla að æfa og
flytja tónlist í hópi með öðrum og fá tækifæri
til að koma fram, mynda tengsl við áhorfendur
og standa sig sem hluti af heild, hafi verið
mikilvægur mótunarþáttur er kom að því að
velja sér starfsvettvang og hafi mótað afstöðu
þeirra til tónlistaruppeldis.
Um tvítugt, þegar ákvörðun um háskóla-
menntun er tekin, hafði aðeins tæplega helm-
ingur ákveðið að verða kennarar. Einn við-
mælandi var ákveðinn í að fara á kjör-
svið tónmenntar er hann hóf nám við Kenn-
araháskólann en sagði um starf sitt í
upphafi: „Ég veit ekki hvort ég væri tón-
menntakennari í dag hefði ég ekki farið í
framhaldsnám. Mér fannst þetta rosalega erfitt
þegar ég kom út.“ Að hans mati var sú menntun
sem hann fékk í faginu í Kennaraháskólanum
ekki nóg til að hann treysti sér til að halda
áfram sem tónmenntakennari. Flestir í
viðmælendahópnum litu í upphafi á tónlistina
sem tómstundagaman, utan einn, sem ætlaði
að verða einleikari en fann, að eigin sögn, fyrir
algjöra tilviljun, deild við skóla erlendis sem
bauð honum leið til að nýta tónlistarmenntun
sína í framhaldsnámi sem byggðist á virkri
tónsköpun með alls kyns hópum.
Starfshugmyndir
Úthald kom oft til umræðu sem einn af
ráðandi þáttum um farsæld kennara í starfi.
En hvaðan kemur úthaldið? Þar skiptir
menntun og fyrri reynsla máli. Meðal þess
sem viðmælendur nefndu var; „fjölbreytt og
góð menntun“, „mikil tónlistarmenntun“ og
„góður á píanó“. Bæði Ásta og Björn töldu
að færni þeirra í píanóleik, að geta spilað það
sem þyrfti án þess að þurfa að æfa sig, réði
miklu um úthald þeirra í grunnskólanum.
Þau töldu að sumir hefðu einfaldlega gefist
upp af þeirri ástæðu að þeir gætu ekki
spilað undir söng og annað sem ætlast er
til af tónmenntakennara. Aðrir nefndu ýmis
áhugamál sem þeir hefðu sinnt á ævinni
sem undirstöðuatriði í kennslufærni sinni og
úthaldi. Þetta kom fram hjá viðmælendum í
ýmsu samhengi, ekki aðeins þegar spurt var
hvað farsæll tónmenntakennari þyrfti að hafa
til að bera. Hanna talaði um hversu mjög
það hefði hjálpað sér að hafa verið í dansi
og kór. Hún taldi fjölbreytta reynslu af alls
kyns tónlistar- og dansiðkun eiga stóran þátt í
velgengni sinni í kennslu. Í okkar tæknivædda
heimi er tónlist orðin svo aðgengileg öllum
að tónmenntakennarar eiga oft fullt í fangi
með að fylgja nemendum sínum eftir. Þá
er víðtæk þekking góð undirstaða fyrir
grunnskólakennarann, sem sér um breiðan
hóp nemenda í aldri og áhugasviðum. Góð
og fjölbreytt menntun felur þá í sér breiða
þekkingu á ýmsum sviðum tónlistarinnar í
stað fremur þröngrar kunnáttu á til dæmis eitt
hljóðfæri (sbr. Bouij, 1998).
Viðmælendur virðast sammála um að
tónmennt í grunnskóla sé eitt fárra faga sem
höfðar beint til tilfinninga og veitir útrás fyrir
sköpunargleðina. Þeir telja það liggja í eðli
tónlistarinnar, en einnig því hvernig þeir vinna
með nemendum. Birna, sem hefur umsjón
með miklu og öflugu kórstarfi, sagði: „Við
erum að ætlast til að þau brosi, gefi af sér, ekki
bara að þau skrifi rétt og beint, við erum að
nálgast þau á allt annan hátt og förum mikið
inn á tilfinningasviðið... .“ Að hennar mati er
tónlistin hreyfiafl fyrir tilfinningar. Í gegnum
hana gefist nemendum kostur á bæði skapandi
útrás og tilfinningalegri upplifun sem geri
þeim kleift að setja sig í spor annarra. Þessi
útrásarleið og tækifæri til tilfinningalegrar
samkenndar séu að auki uppeldislegir þættir
sem gefi kost á því að rækta nemandann sem
góða manneskju í fjölbreytilegu samfélagi.
Viðmælendur töldu að öll fjölbreytni eða
nýjungaleit í starfi væri starfandi tónmennta-
kennurum afar mikilvæg. Að vera ekki
hræddur við að prófa sig áfram, leita sér
Hlutverkavitund og starfsumhverfi farsælla tónmenntakennara