Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2009, Blaðsíða 59

57
Tímarit um menntarannsóknir, 6. árgangur 2009
Gróska og stöðnun í stærðfræðimenntun 1880–1970
stærðfræði Reikningsbók eftir Ólaf Daníelsson,
Algebru eftir Ólaf Daníelsson og Rúmfræði
eftir Jul. Petersen (Gunnar M. Magnúss, 1946).
Sigurkarl Stefánsson þýddi rúmfræðina árið
1943, en þá hafði bókin verið í notkun við
Reykjavíkurskóla frá 1877. Eftir fyrsta árið var
námsefnið minnkað í ýmsum greinum, m.a.
í dönsku, og rúmfræði var felld niður (Einar
Magnússon, 1975). Rúmfræðin varð fyrsta
árs námsefni í Menntaskólanum í Reykjavík.
Ekki er þess getið í Sögu Reykjavíkurskóla,
sem hér er vitnað til, hvers vegna námsefnið
var dregið saman en líklegt er að það hafi
þótt of erfitt fyrir nemendur annarra skóla
en menntaskólanna. Landsprófsnefndarmenn
sömdu prófin en kennarar við Menntaskólann
í Reykjavík voru hafðir með í ráðum. Skýrslur
herma að árangur á landsprófi hafi verið
allmiklu betri í menntaskólunum en öðrum
skólum í fyrstu, enda var engin stofnun til sem
bjó íslenska kennara undir kennslu í stærðfræði
menntaskólanna eða erlendum tungumálum.
Sökum reynsluleysis kennara og skorts á
kennslubókum var nokkrum nemendum
við héraðs- og gagnfræðaskólana til dæmis
boðið að endurtaka prófið fyrsta árið (Bjarni
Vilhjálmsson, 1952).
Menntaskólarnir sýndu landsprófinu
töluverða mótspyrnu. Þrátt fyrir hina miklu
síu sem prófið varð vinsuðu menntaskólarnir
nemendur óspart út á fyrsta ári, sérstaklega
Menntaskólinn í Reykjavík (Benedikt Tómas-
son, 1961; Matthías Jónasson, 1971). Aukin
aðsókn skapaðist er landsprófið var tekið upp
en aðgangstakmarkanir felldar niður og einnig
síðar er kröfur almennings jukust um menntun
fyrir alla. Hvort tveggja olli miklum þrengslum
í skólunum sem seint rættist úr.
Árin liðu. Námsefni til landsprófs var
kynnt sem tilteknar blaðsíður í bókum (Bjarni
Vilhjálmsson, 1952, bls. 23–29; 1959, bls.
110–111; 1963, bls. 112–115) og miðaðist í
höfuðatriðum við námsefni MR samkvæmt
reglugerð nr. 3/1937. Drög að námskrá litu
fyrst dagsins ljós árið 1968 (Andri Ísaksson
(ritstj.), 1968). Gefnar voru út Reikningsbók
handa framhaldsskólum, 1. hefti eftir Benedikt
Tómasson og Jón Á. Gissurarson (1953) og
2. hefti eftir Jón Á Gissurarson og Steinþór
Guðmundsson (1950), og tvær aðrar með
sama heiti eftir Kristin Gíslason (1962) og
Gunngeir Pétursson og Kristin Gíslason
(1963), en þær voru sniðnar eftir Reikningsbók
Ólafs Daníelssonar; textinn var einfaldari og
dæmin hæfðu betur ungmennum á síðari hluta
tuttugustu aldar. Innihaldið var, eins og áður,
brot, prósentureikningur, hlutföll, þríliða og
jöfnur.
Lengi virtist sem enginn hefði vald til
að hrófla við landsprófinu. Landsprófsnefnd
rak prófið að heiman úr stofum sínum. Þótt
nefndin hafi haft vald til að breyta prófinu varð
að taka tillit til ætlaðra krafna menntaskólanna
og vekja ekki með nemendum óraunhæfar
vonir (Bjarni Vilhjálmsson, 1965). Átti það
raunar við um allar námsgreinar.
Nýir straumar
Guðmundur Arnlaugsson og Björn Bjarnason
komu heim frá námi í stærðfræði í Danmörku
í lok heimsstyrjaldarinnar árið 1945. Ólafur
Daníelsson hafði mótað námsefni Mennta-
skólans í Reykjavík í stærðfræði í samræmi
við lög um danska menntaskóla frá 1903 og
reglugerðir þar að lútandi, en reglugerð um
stærðfræðideild var fyrst færð í letur á íslensku
árið 1937 (Reglugerð fyrir Menntaskólann í
Reykjavík, nr. 3/1937). Reglugerðir voru að
mestu óbreyttar enn í Danmörku en námsbækur
höfðu breyst (Hansen o.fl., 2008) og þeir
Guðmundur og Björn hófust fljótlega handa
um að endurnýja námsefni Menntaskólans í
Reykjavík (Sjá t.d. Pálma Hannesson, 1947–
1955).
Þegar leið fram um 1960 tóku að berast
fregnir af umræðum um breytingar á stærð-
fræðikennslu, bæði frá Bandaríkjunum og
Evrópu, sér í lagi eftir fund sem haldinn
var í Royaumont í Frakklandi í nóvember
1959 (OEEC, 1961; Kristín Bjarnadóttir,
2006, 2007). Björn Bjarnason sótti fund um
þetta efni í Aþenu í nóvember árið 1961.
Guðmundur Arnlaugsson (1961) kynnti sér og
ritaði um breytingar á námsskipan í dönskum