Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2009, Blaðsíða 101

99
Tímarit um menntarannsóknir, 6. árgangur 2009
tilbúnir að gefa UST hlutdeild í kennslu sinni,
svo framarlega sem tæknin leiddi ekki af
sér byltingu á þeim grundvallarstoðum sem
viðkomandi faggrein byggðist á. Óhjákvæmi-
lega hafa form og notkunarmöguleikar
miðilsins (UST) töluverð áhrif á inntak og
skipulag námsins og því meiri sem vægi hans er
meira. Skiljanlega stendur náttúrufræðikennari
því frammi fyrir erfiðum valkostum þegar UST
er annars vegar, ekki síst ef hann eða hún telur
sig ekki þekkja möguleika og áhrif tækninnar
sem skyldi. Saga sagðist til dæmis hafa þreifað
sig áfram með fjölbreytilega notkun UST en
ekki hafa komist upp á lag með það: „Netið
nýtist ekki mikið því ég kann ekki að nýta mér
það...eða það er svo seinlegt... .“ Loks kom það
sterkt fram hjá kennurunum fimm að markmið
aðalnámskrár og samræmt lokapróf hindruðu
það að vinnubrögð byggð á nýtingu UST
fengju það svigrúm sem æskilegt þætti. Svipuð
niðurstaða kom fram í rannsókn Hennessy og
félaga (2005).
Tilgangur með notkun UST, sbr. CPF-líkan
Twining
Með CPF-líkani sínu greindi Twining (2002)
m.a. þrenns konar tilgang með notkun staf-
rænnar tækni. Þegar um stuðning var að ræða
breytti UST í raun litlu um inntak og aðferðir,
en bauð þó upp á fljótvirkari og jafnvel
skilvirkari náms- og kennsluaðferðir en ella.
Allir þátttakendur rannsóknarinnar nýttu UST
með þessum hætti, ýmist með glæruforritum
(PowerPoint), ritvinnsluforritum eða öðrum
hugbúnaði, þó e.t.v. síst Jakob. Twining hugsaði
sér að útvíkkun eða viðbót (extension) fæli í
sér einhverjar breytingar á inntaki og náms- og
kennsluaðferðum, t.d. með notkun Netsins.
Markviss notkun með þessum hætti sást hjá
tveimur kennaranna, en að nokkru marki hjá
þeim þriðja. Bæði Ólína og Símon sögðust
leggja fyrir verkefni þar sem nemendur notuðu
UST sérstaklega við úrlausn.
Umbreyting (transformation) samkvæmt
CPF-líkaninu fól í sér breytingu á inntaki
og/eða aðferðum náms og kennslu. Þar með
væru í raun komin til sögunnar markmið
sem næðust ekki án UST. Rannsóknir sem
getið var um hér á undan, og reynsla okkar
einnig, sýna að notkun UST sem stuðnings
og viðbótar virðist almennt nokkuð á veg
komin í skólastarfi. Þar virðist vera á ferðinni
varanleg kerfisbreyting í starfi skóla jafnt sem
annarra stofnana samfélagsins. Ritvinnsluforrit
eru t.d. notuð í margs konar tilgangi og forrit
til að miðla upplýsingum, t.d. PowerPoint,
eru mjög víða notuð, auk annars hugbúnaðar
og miðlunartóla að ógleymdu sjálfu Netinu.
Notkun hinnar stafrænu tækni til að umbreyta
námi og kennslu virðist hins vegar vandfundin
í skólum. Skýringa er án efa að leita í ýmsum
hefðum er tengjast skipulagi skólastarfs.
Tyack og Cuban (1995, bls. 124) lýstu hinni
fastmótuðu sýn á formgerð skólastarfs sem
meginhindrun í vegi þess að tölvubúnaður næði
þar fótfestu og tiltóku í því sambandi „skipulag
skólastofunnar“ og „formgerð skólans sem
stofnunar“ ásamt „skilgreiningu kennara á
hlutverki sínu og viðfangsefnum“.2
Peter John (2005) komst að því að
faggreinakennarar sýndu ákveðið viðnám
gagnvart UST, jafnvel tortryggni; John líkti
UST m.a. við „Trójuhest“ í því sambandi.
Kennarar virtust þó í vaxandi mæli nýta
sér möguleika tölvutækninnar innan sinnar
greinar en þó jafnan bundið við fyrirfram gefin
markmið, inntak greinarinnar og eðli. Flest
dæmin um notkun UST í rannsókn okkar koma
heim og saman við þetta. Á einum stað sagðist
Saga til dæmis ekki telja skynsamlegt að gefa
nemendum lausan tauminn í tölvum til að leita
að þrautum eða leikjum í eðlisfræði: „Fimm
munu gera það, en hvað gera hinir?...Það þýðir
ekki að setja þau í svona, ég mundi ekki gera
það… .“ Jakob og Símon sögðust báðir gera
2 But perhaps the most fundamental block to transforming schooling through machines has been the nature of the
classroom as a work setting and the ways in which teachers define their tasks. We have suggested that the regularities of
institutional structure and of teacher-centered pedagogy and discipline are the result of generations of teachers´experience
in ... maintaining order and seeing that students learn the standard curriculum.
Náttúrufræðinám með stuðningi upplýsinga- og samskiptatækni