Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Síða 74

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Síða 74
í þessari ritsmíð er ætlunin að halda áfram þeim guðfræðilega lestri á ljóðum Jóhannesar sem hafinn var í fyrrnefndri könnun. Verður það gert með því að fjalla um ljóðabókina Sjödœgru sem kom út 1955.4 Eins og áður verður leitast við að greina trúarleg stef eða vísanir í ljóðunum án þess að loka með öllu augum fyrir öðrum þáttum þeirra enda verður að skilja Ijóð heildstæðum skilningi þar sem eitt sjónarhorn kallast á við annað. Galdurinn í Sjödœgru Við lestur ljóða að ekki sé rætt um túlkun þeirra verður ætíð að gæta þess að í ljóði myndar form og inntak eina samstæða heild sem ekki verður í sundur slitin.5 Hefur jafnvel verið á það bent að ekki sé mögulegt að endur- segja ljóðrænan („lýriskan") texta þar sem form hans skipti jafnmiklu máli og inntakið eða hinn rauði þráður sem endursögnin leitast við að rekja enda skorti ljóðrænan texta oft slíkan rauðan þráð. Þá sé ómögulegt að skipta út orðum í slíkum texta vegna þess að þá sé ekki lengur um hinn endursagða texta að ræða heldur afbökun hans. Eigi þetta við um ljóðrænan texta almennt sem vissulega getur verið í lausu máli á staðhæfingin enn frekar við um ljóð sem eru bundnari að formi en ljóðrænn lausamálstexti.6 Þessi varnagli á að sumu leyti ekki við mörg ljóðanna sem fjallað var um í fyrrnefndri athugun. Þau voru mörg hver boðunarljóð þar sem skáldinu var svo mikið niðri fyrir að inntak eða boðskapur ljóðanna mótaði form þeirra sem oft verður að líta á líkt og tæki til að koma boðskapnum til skila svo eftir verði tekið.7 Vamaglinn er hins vegar í fullu gildi þegar Sjödægra á í hlut. Þar kveður við allt annan tón. Mörg kvæða hennar höfðu upphaflega verið birt áratuginn áður en bókin kom út og þá undir heiti Anonymusar en það var höfundarnafn sem Jóhannes tók upp til að skapa sér frjálsari hendur við formtilraunir.8 Önnur voru ort um svipað leyti þótt þau birtust fyrst í bókinni. Sjödœgra gefur því innsýn í þær formtilraunir sem Jóhannes ástundaði á fimmta og sjötta áratugi 20. aldar.9 Það er því ekki að undra að formið skipti meira máli við lestur, skynjun og skilning á ljóðunum sem þar 4 Á það skal minnt að Sjödœgra er ákaflega blandað og misaldra rit. Mörg Ijóðanna höfðu birst áður f Tíma- riti Máls og menningar og öðrum tímaritum allt frá árinu 1945 og eru því eldri en mörg Ijóðanna sem fjallað var um í fyrri ritgerð minni. Sjá Jóhannes úr Kötlum 1976: 213-214. Hér verða því engar ályktanir dregnar um þróun hugmynda en vakin athygli á að umfjöllunarefni greinanna skarast í tíma. Greinamar gefa því fremur svipmyndir af ferli Jóhannesar en heildstæða sýn á höfundarverk hans. 5 Hjalti Hugason 2004: 77 6 Hedlund 2000: 13-14 7 Hjalti Hugason 2004: 77-78 8 Jóhannes úr Kötlum 1976:213-214. 9 Sigfús Daðason 35, sjá og 43. Sigfús taldi Jóhannes vera eina skáldið í formbyltingu 5. áratugar 20. aldar sem hafnaði stuðlum alfarið. 72
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.