Skagfirðingabók - 01.01.1985, Síða 83

LIFNAÐARHÆTTIR SKAGFIRÐINGA
band var víða óörðug. Mátti því telja hross þeirra að miklu leyti
brúkunarlaus frá byrjun heyvinnu til gangna. I göngum hóf-
[u]st gang[na]ferðir, komu þær jafnaðarlega niður á tvo hesta
frá hverju heimili. Að öðru leyti var haustbrúkun á hestum
mest fólgin í að bera á þeim heim eldivið og flytja mykju á tún,
því almenningur hélt upp á haustáburð. Kaupstaðarhaustferðir
voru þá ekki almennar orðnar. Þegar vetur var genginn í garð,
kváðu við allt annað en skemmtilegar bjöllur, hvað kjör brúk-
unarhrossanna snerti. Hrossunum var aldrei ætlað neitt ákveðið
fóður, heldur ætlaður útigangur. Og það sem lakast var fyrir
dalabúa, var að þá urðu þeir að koma hrossum sínum strax á
haustin til sveitar og kaupa haga handa þeim þar. Þá þótti in
mesta óvizka, ef dalabændum hefði komið til hugar að hafa
hross sín heima yfir veturinn. En reynsla seinni ára hefir sýnt,
að sú heimskan var lakari að kaupa hrossin niður, en að hafa
þau heima. Eins og við er að búast, gafst hagagangan ærið mis-
jafnt, bæði eftir því, hverjir hagagöngustaðirnir voru, og þá
hvernig vetrarfar gafst. Þegar svo þrengdi að högum, að engi til-
sjón var að láta þessi útigönguhross berja lengur gaddinn, voru
þau látin hverfa heim til eigandanna. Þóttu þau þá allt annað en
hentugir gestir, því þá urðu menn að sletta þeim ofan á það litla
fóður, sem sauðfénu var ætlað, sem oftar var hjá meirihluta
bænda af skornum skammti. Bætti það þá heldur eigi til, þá
hrossin komu heim úr hagagöngunni, voru þau orðin hrakin og
horuð. A seinni árum hafa dalabúar lítið átt við að koma
hrossum sínum í hagagöngu, heldur haft þau heima. Hefur það
gefizt miklum mun betur, hrossin halda betur holdum, þá þau
mega vera í kunnugum högum á kjarnalandi,1 og þá hitt, að eig-
anda er hægra að hlynna að hrossum sínum, þá þau eru í heima-
landi, einnig er mikill vinningur að fá undan þeim áburðinn.
Enga hrossaverzlun höfðu menn þá, sem telja mátti. Hross voru
því ódýr á þeim dögum, hestar 10 rdl. og hryssur 8 rdl.
1 Eða á kj'órnu landi.
81