Skagfirðingabók - 01.01.1985, Blaðsíða 126

SKAGFIRÐINGABOK
hefðu vafalaust verið dregin fram ýmis atriði, sem ekki finnast í
riti Sturlu. Það vill hins vegar Guðmundi til happs, að það er
sonur eins helzta stuðningsmanns hans, sem hefur skilið eftir
lýsingu á þessum atburðum handa síðari kynslóðum.
I þessu sambandi má og benda á það, að Guðmundur hefur
orðið að verja málstað sinn og gerðir úti í Noregi 1214—1218,
og þetta hefur honum greinilega mistekizt. Það er því rík ástæða
til að ætla, að málstaður hans hafi verið verri en lýsing Sturlu
gefur tilefni til að ætla.
Þá má heldur ekki gleyma því, að Sturla skrifar lýsingu sína á
þeim tíma, er kirkjuvaldið hefur náð yfirburðastöðu í íslenzku
þjóðfélagi, og barátta Guðmundar hlýtur nú að skoðast sem
liður í atburðarás, sem leiddi til þess. Þegar höfundur Pálssögu
skrifar sitt rit, birtist Guðmundur og málstaður hans sem
málstaður hins sigraða. En rúmri hálfri öld síðar er annað uppi á
teningnum. Nú birtist málstaður Guðmundar sem málstaður
sigurvegarans. Þegar höfundur Pálssögu er að skrifa um Guð-
mund Arason, er hann að skrifa um mann sem tapaði, en þegar
Sturla Þórðarson skrifar um sama mann, er hann að skrifa um
mann, sem sigraði, en að vísu ekki fyrr en áratugum eftir andlát
sitt.
Ekki má heldur gleyma því, að Sturla Þórðarson er á vissan
hátt að verja stefnu föður síns, Þórðar Sturlusonar, eins helzta
stuðningsmanns Guðmundar, eins og áður var getið, ef hann
fegrar hlut Guðmundar.
Frásögn Sturlu af viðskiptum þeirra Kolbeins Tumasonar og
Guðmundar Arasonar er vissulega ómetanleg heimild, en hana
verður náttúrulega að taka eins og hverja aðra frásagnarheimild,
sem skrifuð er um hálfri öld eftir að atburðirnir gerast af manni,
sem ekki hafði fylgzt með þeim sjálfur, heldur fengið frásagnir
sínar frá öðrum.
Vísur Kolbeins Tumasonar. I Islendingasögu Sturlu og
Guðmundarsögunum hafa varðveitzt nokkrar vísur eftir Kol-
bein Tumason, sem hann hefur ort meðan deilurnar standa yfir.
124