Skagfirðingabók - 01.01.1985, Blaðsíða 103
LIFNAÐARHÆTTIR SKAGFIRÐINGA
hæfilegleika hefur til slíks náms. Má ætla, að slík lög eigi fyrir
hendi langa og heillaríka framtíð.
Eg hef þá hér að framan lýst búnaði og lifnaðarháttum
alþýðu manna hér í sýslu á hinum fyrri árum. Vel veit eg að
segja má, að lýsingin sé í sumum atriðum ónákvæm, t. d.
lýsingin af bæjunum sé of einhliðuð, því líkur séu til, að þeir
hafi verið sumir betri en lýst er. Það var ekki meining mín að
semja þá lýsingu, sem lýsti hverjum einasta bæ, heldur vildi eg
leitast við að sýna bæina eins og almennast gjörðist á bænda-
heimilum.
Kaffidrykkja
Það var sumarið 1835, að móðir mín, sem þá bjó hér ekkja, fór í
kaupstað verzlunarferð. Þegar hún kom úr þeirri ferð, kom hún
heim með kaffiketil, er hún hafði keypt, og jafnhliða eitt pund
af kaffi og viðlíka af sykri. Þetta var í fyrsta sinn, er kaffi hafði
komið hér á heimili. Þótti gömlu fólki það harla lítið sælgæti.
Engin kvörn var til að mala kaffið í, var það því mulið sundur
með steini. Um þessar mundir mun kaffi viðlíka hafa verið
keypt á staka heimilum. Þótti fólki það hentugt til að veita það
presti sínum, enda fóru þeir um þetta leyti að veita kaffi á
messudögum bændum þeim, sem voru vildarvinir þeirra. Allt
fram um 1840 brúkaði fólk lítið kaffi á heimilum, samt mun það
þá hafa víða verið brúkað á sunnudagsmorgna um sláttinn og þá
á hátíðum. Þeir menn, sem fóru verferðir suður, vöndust kaffi
syðra; með vananum fór þeim að þykja kaffið gott hressingar-
meðal á morgnana; mun það hafa flýtt fyrir, að á heimilum til
sveita var farið að brúka kaffið fyrir morgundrykk um sláttinn,
þótti sumum húsbændum það snjallræði að brúka kaffið í stað
litla skatts, en brátt kom það í ljós, að í kaffibollanum þótti
verkafólki minni næring [en] í hinum forna litla skatti. Fór þá
svo, að sparnaðarhugmyndin, hvað matardrýgindi snerti, hvarf,
en kaffibrúkunin hélt áfram daglega um sláttinn. A vetrum var
101