Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2011, Side 41

Tveimur árum síðar (1918) túlkaði einn af dómurum hæstaréttar, Hans
Christian Valdemar Schau (1857-1923), dóminn. í upphafi tók hann fram
að niðurstaðan hafi verið (rang-)túlkuð á þann veg sem Jón Helgason gerði
raunar að Arboe Rasmussen væri heimilt að vera prestur í þjóðkirkjunni.86
Schau undirstrikaði aftur á móti að sú hefði ekki verið raunin. Hæstiréttur
hefði litið svo á að hann væri vissulega hæfur til að dæma í kenningarlegu
málefni.87 Þá veittu dönsk lög heimild til að dæma presta til refsingar fyrir
að gerast sekir um trúvillu.88 Rétturinn hafi hins vegar að vel yfirlögðu ráði
látið vera að tjá sig um hvort og að hve miklu leyti Arboe Rasmussen hefði
brotið gegn kennisetningum kirkjunnar þar sem málið sem skotið hafði
verið til réttarins laut aðeins að því hvort hann hefði unnið til refsingar.
Því hafi orðið að vega inn ástæður til sýknunar.89 Taldi rétturinn í því
sambandi að sökum þess hve lengi yfirmenn Arboe Rasmussen hefðu látið
hjá líða að hefja formlegar aðgerðir gegn honum hefði hann haft ástæðu til
að vera í góðri trú um að sér væri heimilt að halda fram hinum umdeildu
sérskoðunum sínum.90 En Rasmussen hafði tekið að viðra þær þegar um
1910.91 Schau kvað því að ekki bæri að túlka dóminn þannig að í honum
fælist yfirlýsing þess efnis að Arboe Rasmussen væri heimilt að vera prestur
í þjóðkirkjunni. Rétturinn hefði aðeins skorið úr um að ekki bæri að dæma
hann til refsingar.92 Akvörðun um framtíð hans í embætti hefði hins vegar
átt að taka á viðkomandi stjórnsýslustigi og væri hún á valdi yfirmanna
hans, biskups og ráðherra.
Fyrrgreind skrif Jóns Helgasonar urðu til þess að Sigurður Stefánsson
(1854-1925) í Vigur ritaði um mál Arboe Rasmussens út frá sjónarhorni
hefðbundinnar guðfræði. Harmaði hann að veraldlegur réttur sem skorti
sérþekkingu hefði þurft að dæma í ágreiningsmáli innan vébanda kirkjunnar.
Taldi hann slíkan dómstól hljóta í lengstu lög að hliðra sér hjá að kveða upp
efnislegan dóm í málum sem þessu líkt og hæstiréttur hafði að hans mati
gert í máli Arboe Rasmussens.93 Kvað Sigurður dogmulausan kristindóm
og játningarlausa kirkju vera eina af æðstu kirkjulegu hugsjónum „nýju
86 Schau 1918: 78.
87 Schau 1918: 79.
88 Schau 1918: 79.
89 Schau 1918: 79-80.
90 Schau 1918: 80. Jacobsen 1913: 18-22, 32-37. Garde 2006: 37, 121-124.
91 Garde 2006: 21.
92 Schau 1918: 80. Garde 2006: 38, 71-72.
93 Sigurður Stefánsson 1916: 15-16.
L
39