Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Blaðsíða 18

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Blaðsíða 18
17 um hlutlægar staðreyndir sé að ræða byggjast þær að mati Douglas oft að miklu leyti á hlutdrægum gildisdómum eins og stjórnmálaskoðunum til- tekinna vísindamanna. Til dæmis má leiða líkum að því að vísindamaður sem aðhyllist frjálshyggju væri líklegri til að gera lítið úr hættunni á að díoxín valdi sjúkdómum, en sambærilegur vísindamaður á vinstri kanti stjórnmálanna væri líklegri til að gera lítið úr þeim skaða sem felst í íþyngj- andi lögum og reglum um starfsemi iðnfyrirtækja. Rök Douglas hafa verið gagnrýnd á þeim forsendum að vísindamenn samþykki alls ekki kenningar í þeim skilningi sem rökin gera ráð fyrir.13 innan vísindaheimspekinnar hefur ákveðin sýn á vísindarannsóknir verið að ryðja sér til rúms á undanförnum árum. Sú sýn nefnist bayesísk þekk- ingarfræði (e. Bayesian epistemology) og gengur meðal annars út á að það sé varhugaverð einföldun þegar sagt er að vísindamenn telji sumar kenningar sannar en aðrar ósannar.14 Samkvæmt bayesískri þekkingarfræði höfum við öll missterkar skoðanir á því hvort eitthvað sé satt eða ósatt, og það sama gildir um vísindamenn. Til dæmis gæti dæmigerður eðlisfræðingur talið að það sé nær öruggt að frumeindakenningin sé sönn í einhverri mynd, mjög líklegt að hulduefni (e. dark matter) sé til staðar í alheiminum, frekar líklegt að hulduorka (e. dark energy) sé einnig til, frekar ólíklegt að strengjafræði eigi við rök að styðjast, og nánast ómögulegt að nokkuð geti farið hraðar en ljósið. Samkvæmt bayesískri þekkingarfræði má lýsa þessum missterku skoðunum með hjálp líkindafræði, þannig að hver skoðun sé tengd við til- teknar líkur á að fullyrðingin sem um ræðir sé sönn. Þannig geta vísindamenn, að mati bayesískra þekkingarfræðinga, hæg- lega komist hjá því að ákveða hvenær þeir eigi að samþykkja eða hafna vísindakenningu með því einfaldlega að eigna því tilteknar líkur að kenn- ingin sé sönn í ljósi þeirra gagna sem fyrir liggja. Í stað þess að lýsa því yfir að tiltekin kenning sé sönn geta þeir þá sagt að líkurnar á því að hún sé sönn séu 75%, 90%, 99% (eða hvað sem vera skal). Reyndar er þetta ein- mitt oft gert þegar niðurstöður vísindarannsókna hafa miklar félagslegar, 13 Sjá meðal annars Richard Jeffrey, „Valuation and Acceptance of Scientific Hypothe- ses“, Philosophy of Science 3/1956, bls. 237–246; isaac Levi, „On the Seriousness of Mistakes“, Philosophy of Science 1/1962, bls. 47–65; og Sandra Mitchell, „The Prescribed and Proscribed Values in Science Policy“, Science, Values, and Objectivity, ritstj. Peter Machamer og Gereon Wolters, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 2004, bls. 245–255. 14 Svo notað sé ögn tæknilegra orðalag telja bayesískir þekkingarfræðingar að skoð- anir séu ekki tvísætar (e. binary), þ.e.a.s. ekki eitthvað sem getur aðeins tekið tvö möguleg gildi. HLUTDRæGNi Í VÍSiNDUM
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.