Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Side 44

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Side 44
43 staka athygli á þrennu. Í fyrsta lagi tökum við eftir að höfundur kenn- ir Empedókles við filosofía og segir að hún, þ.e. heimspekin, leitist við að skýra sjúkdóma og heilbrigði með tilvísun í almenn lögmál heimsins. Með því á hann við t.d. frumefni og krafta sem virka í heiminum, í til- viki Empedóklesar jörð, vatn, loft og eld ásamt ást og hatri sem virka sem kraftar á frumefnin. Þessar kenningar eru bara tilgátur (hýpótesur) og til- heyra ekki læknislistinni (hann byrjar verkið með því að gagnrýna tómar eða nýjar tilgátur50). Í öðru lagi gerir hann skýran greinarmun á þessu og þeirri þekkingu sem læknisfræðin getur aflað – en hefur enn ekki aflað – og hann kallar historíē.51 Þessi þekking, sem verður möguleg ef læknisfræðin er stunduð eins og vera ber, er líka þekking á orsökum en í þessu tilviki eru það ekki þær orsakir sem heimspekingarnir fást við og stjórna gangi alheimsins heldur þær orsakir sem eiga við um manninn og stjórna heilsu hans – þ.e. líkamsvessarnir. Í þriðja lagi hafnar hann filosofía sem hreinum getgátum. Kenningar heimspekinga eins og Empedóklesar eru engu betri en skáldskapur, í það minnsta í samhengi læknislistarinnar. Þær byggja á tilgátum sem ekki er hægt að athuga eða prófa á nokkurn hátt, tilgátum sem, að mati höfundar, byggja hvorki á né fá stuðning af reynslu. Hér erum við greinilega með skilning á filosofía sem nálgast afmörkun hóps með sameiginlega aðferðafræði.52 Höfundur verksins telur heim- spekinga leita skýringa með getgátum – með tilgátum, hýpótesum – en læknislistina (og maður ímyndar sér „vísindin“ almennt) byggja á athug- unum í gegnum lengri tíma sem birta okkur smám saman orsakasamhengi náttúrunnar. Í tilviki sjúkdóma og heilbrigðis, hvað veldur ákveðnum sjúk- 50 Textinn á þessum stað er umdeildur og ekki víst hvort um „tómar“ eða „nýjar“ tilgátur er að ræða. 51 Það er reyndar ósamkomulag meðal fræðimanna um hvernig á að lesa textann á þessum stað. Ég fylgi Jacques Jouanna, Hippocrate. De l’ancienne médecine ii, 1 og öðrum að lesa ταυτὴν τὴν ἱστορίην sem vísun í þá tegund náttúrurannsókna sem höfundurinn er að tala fyrir (nánar að hann sé með þessu orðalagi að vísa í τοῦτο tveimur línum ofar), en í nýlegri útgáfu Marks Schiefsky, Hippocrates. On Ancient Medicine, er farin önnur leið því hann les ταυτὴν τὴν ἱστορίην sem hluta þess sem höfundur gagnrýnir. Schiefsky skilur textann þannig að höfundur sé að gagnrýna heimspekinga og náttúrufræðinga sem einn hóp, þ.e. bæði þá sem leggja stund á φιλοσοφία og ἱστορία, og vilji setja læknislistina í staðinn (ad loc.). Þessi túlkun er frekar langsótt. 52 Mér virðist Nightingale ganga of langt í kenningu sinni um að fyrir daga Platons hafi ekki verið skilningur á filosofía sem afmörkuðu sviði rannsókna, sjá Genres in Dialogue, kafli 1. Textar eins og þessi – ásamt Gorgíasi og Dissoi logoi – sýna að það var farið að líta á filosofía og filosofoi sem fræðasvið eða hóp sem mátti greina frá öðrum tegundum rannsókna og hópa, þó innihaldið hafi um margt verið óljóst. Í LJÓSi SöGU OG HEiMSPEKi
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.