Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Page 44

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Page 44
43 staka athygli á þrennu. Í fyrsta lagi tökum við eftir að höfundur kenn- ir Empedókles við filosofía og segir að hún, þ.e. heimspekin, leitist við að skýra sjúkdóma og heilbrigði með tilvísun í almenn lögmál heimsins. Með því á hann við t.d. frumefni og krafta sem virka í heiminum, í til- viki Empedóklesar jörð, vatn, loft og eld ásamt ást og hatri sem virka sem kraftar á frumefnin. Þessar kenningar eru bara tilgátur (hýpótesur) og til- heyra ekki læknislistinni (hann byrjar verkið með því að gagnrýna tómar eða nýjar tilgátur50). Í öðru lagi gerir hann skýran greinarmun á þessu og þeirri þekkingu sem læknisfræðin getur aflað – en hefur enn ekki aflað – og hann kallar historíē.51 Þessi þekking, sem verður möguleg ef læknisfræðin er stunduð eins og vera ber, er líka þekking á orsökum en í þessu tilviki eru það ekki þær orsakir sem heimspekingarnir fást við og stjórna gangi alheimsins heldur þær orsakir sem eiga við um manninn og stjórna heilsu hans – þ.e. líkamsvessarnir. Í þriðja lagi hafnar hann filosofía sem hreinum getgátum. Kenningar heimspekinga eins og Empedóklesar eru engu betri en skáldskapur, í það minnsta í samhengi læknislistarinnar. Þær byggja á tilgátum sem ekki er hægt að athuga eða prófa á nokkurn hátt, tilgátum sem, að mati höfundar, byggja hvorki á né fá stuðning af reynslu. Hér erum við greinilega með skilning á filosofía sem nálgast afmörkun hóps með sameiginlega aðferðafræði.52 Höfundur verksins telur heim- spekinga leita skýringa með getgátum – með tilgátum, hýpótesum – en læknislistina (og maður ímyndar sér „vísindin“ almennt) byggja á athug- unum í gegnum lengri tíma sem birta okkur smám saman orsakasamhengi náttúrunnar. Í tilviki sjúkdóma og heilbrigðis, hvað veldur ákveðnum sjúk- 50 Textinn á þessum stað er umdeildur og ekki víst hvort um „tómar“ eða „nýjar“ tilgátur er að ræða. 51 Það er reyndar ósamkomulag meðal fræðimanna um hvernig á að lesa textann á þessum stað. Ég fylgi Jacques Jouanna, Hippocrate. De l’ancienne médecine ii, 1 og öðrum að lesa ταυτὴν τὴν ἱστορίην sem vísun í þá tegund náttúrurannsókna sem höfundurinn er að tala fyrir (nánar að hann sé með þessu orðalagi að vísa í τοῦτο tveimur línum ofar), en í nýlegri útgáfu Marks Schiefsky, Hippocrates. On Ancient Medicine, er farin önnur leið því hann les ταυτὴν τὴν ἱστορίην sem hluta þess sem höfundur gagnrýnir. Schiefsky skilur textann þannig að höfundur sé að gagnrýna heimspekinga og náttúrufræðinga sem einn hóp, þ.e. bæði þá sem leggja stund á φιλοσοφία og ἱστορία, og vilji setja læknislistina í staðinn (ad loc.). Þessi túlkun er frekar langsótt. 52 Mér virðist Nightingale ganga of langt í kenningu sinni um að fyrir daga Platons hafi ekki verið skilningur á filosofía sem afmörkuðu sviði rannsókna, sjá Genres in Dialogue, kafli 1. Textar eins og þessi – ásamt Gorgíasi og Dissoi logoi – sýna að það var farið að líta á filosofía og filosofoi sem fræðasvið eða hóp sem mátti greina frá öðrum tegundum rannsókna og hópa, þó innihaldið hafi um margt verið óljóst. Í LJÓSi SöGU OG HEiMSPEKi
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.