Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Blaðsíða 79

78
öld milli hægri einræðisstjórnar Lon Nols og Rauðu khmeranna, sem lauk
árið 1975 með sigri kommúnista. Þeir gerðust síðan sekir um þjóðarmorð
í Kambódíu sem kostaði tvær milljónir manna lífið.
Titill leikritsins er táknrænn, enda fjallar það um örlög heillar þjóðar
gegnum einn mann – Norodom Sihanouk sem var enn í útlegð þegar
það var sett á svið og hafði ekki lokið hlutverki sínu í stjórnmálasögu
Kambódíu. Hann var konungur/prins Kambódíu á árunum 1941–1970;
fór fyrir útlagastjórn 1970–1975; var leiðtogi andstöðunnar gegn lepp-
stjórn Víetnama 1978–1991; og gegndi embætti konungs á ný á árunum
1993–2004, en þá tók sonur hans við. Sihanouk hafði einnig verið hálf-
gerður pólitískur gísl Rauðu khmeranna á árunum 1975–1976 áður en
hann fór í útlegð. Eftir að konungsdæmi Kambódíu var endurreist fyrir
tilstuðlan Sameinuðu þjóðanna bar það ekki aðeins vitni um pólitískt lang-
lífi Sihanouks, heldur einnig þá staðreynd að talið var vonlaust að koma á
stöðugleika í landinu án aðkomu hans.
Skoða má leikritið sem siðferðilega og pólitíska dæmisögu, þar sem
Sihanouk birtist sem hlekkurinn milli fortíðar og nútíma.4 Það hefst með
ákvörðun Sihanouks um að segja af sér konungsdómi árið 1955 og stjórna
landinu sem prins og forsætisráðherra. Síðan er fjallað um örvænting-
arfullar tilraunir hans til að viðhalda fullveldi og hlutleysi Kambódíu.
Loks er sjónum beint að falli ríkisins í kjölfar erlendrar hernaðaríhlut-
unar, borgarastyrjaldar og útrýmingarherferðar sem linnti ekki fyrr en
með innrás Víetnama árið 1978. Markmið þeirra Cixous og Mnouchkine
var ekki aðeins að nota söguna til að ljá þjáningu Kambódíu merkingu í
samtímanum og forða henni frá gleymsku. Þær vildu einnig vísa til þeirrar
ábyrgðar sem felst í því að virkja og halda á lofti sameiginlegum minn-
ingum – hvort sem þær eru kambódískar, bandarískar, kínverskar eða
víetnamskar – sem og minningum einstaklinga sem lentu í harmleiknum
4 Sjá David Graver, „The Théâtre du Soleil. The Production of „Sihanouk“, New
Theatre Quarterly 2/1986, bls. 212–215; Adrian Kiernander, Ariane Mnouchkine and
the Théâtre du Soleil, Cambridge: Cambridge University Press, 1993, bls. 28–44,
125–134; Adrian Kiernander, „The King of Cambodia“, Plays and Players 9/1996,
bls. 17–18; Frédéric Sabouraud, „Coup de soleil pour Sihanouk“, Le Nouvel Ob-
servateur, 6.–12. september 1985, bls. 52–54; Celita Lamar, „Norodom Sihanouk, A
Hero of Our Times. Character Development in Hélène Cixous’ Cambodian Epic“,
From the Bard to Broadway, ritstj. Karelisa Harigan, New York: University Presses
of America, 1987, bls. 157–166; Rosette Lamont, „„The Terrible but Unended
Story of Norodom Sihanouk: King of Cambodia“ by Hélène Cixous“, Performing
Arts Journal 10/1986, bls. 46–50.
iRma eRlingsDóttiR