Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Side 90

89
mun víðara svið hvað nálgun og efnistök varðar, ekki aðeins vegna þess
að hún sækir í mun fjölbreyttari orðræður um Kambódíu og stöðu lands-
ins heldur einnig vegna hinnar pólitísku, bókmenntalegu og ljóðrænu
úrvinnslu á efniviðnum. Sumt af því sem Cixous hefur haft til hliðsjónar
lýtur að innanlandsátökum. Þau má rekja til þess eftirnýlendutímabils sem
hér um ræðir og togstreitunnar milli einræðis og lýðræðis, en einnig til
langvarandi borgarastríðs sem sigldi í kjölfar valdaránsins árið 1970. Við
sögu kemur tvírætt samband Kambódíu við Víetnam og Kína sem bar í sér
miklar hættur fyrir sjálfstæði landsins, en einnig möguleika sem mótvægi
við áhrif Bandaríkjamanna. Víetnamstríðið er jafnframt umfjöllunarefni og
hrikaleg áhrif þess á Kambódíu. Þá er kastljósinu beint að Bandaríkjunum
og hernaðar- og stjórnmálahlutverki þeirra í Asíu sem og að átökum innan
alþjóðahreyfingar kommúnista milli Sovétmanna og Kínverja.
Til að skilja þessar margslungnu frásagnir notar Cixous samfléttuð
hugtök sem hún stillir upp hlið við hlið og/eða einu gegn öðru. Sem dæmi
um þetta má nefna hugtökin „fullveldi“ og „nýlendustefnu“, „heimsvalda-
stefnu“ og „andspyrnu“, og „svæðapólitík“ og „útlegð“. Frásögnin er á
stöðugri hreyfingu milli ólíkra yfirráðasvæða og ólíkra valdahópa – milli
„staða minninga“, hvort sem það er innanlands eða utan, svo sem Phnom
Penh, Beijing, Washington, Parísar og Moskvu.
Cixous túlkar framferði Bandaríkjanna gagnvart Kambódíu á mjög
gagnrýninn hátt; þau hafi einkennst af fullkomnum hroka og skeyting-
arleysi. Sihanouk var sífellt að reyna hið ómögulega: að brúa bil milli full-
veldis og hlutleysis annars vegar og hagsmuna mun stærri nágrannaríkja,
eins og Kína, Tælands og Víetnams, auk bandaríska heimsveldisins, hins
vegar. Bandaríkjamenn gátu aðeins sætt sig við hlutleysisstefnu í kalda
stríðinu ef hún var þeim vilholl; ef hún var það ekki voru þeir ekki lengi
að stimpla hana sem fylgispekt við kommúnisma. Bandaríski sendiherrann
í Phnom Penh setur þessa hugmynd fram á skýran hátt í Sihanouk – sem
dregur jafnframt fram þversagnirnar: „Það verður að neyða Sihanouk til
að velja milli tvenns konar hlutleysis: Amerísks hlutleysis eða kommúnísks
hlutleysis“.34 Í augum Bandaríkjamanna var Kambódía ekki annað en neð-
anmálsgrein í Víetnamstríðinu. Landinu var fórnað í þeim tilgangi að við-
halda Suður-Víetnam sem „sjálfstæðu“ bandalagsríki. Sú staðreynd fór
ekki fram hjá Sihanouk sem orðar þessa hugsun svo í leikritinu:
34 Hélène Cixous, L’Histoire terrible mais inachevée, bls. 81.
STJÓRNMÁL MiNNiNGA