Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Page 97

96
túlkun að hann sé eina von Kambódíu, jafnvel þótt frásögninni ljúki þegar
hann er í útlegð.
Dobson telur að ákall kvenpersónanna í lok leikritsins um varðveislu
menningar og tungumáls Kambódíumanna endurspegli fremur hið skáld-
lega í texta Cixous en hið pólitíska.63 Það er rétt að Cixous setur ekki
fram neina spádóma um stjórnmálaframvindu Kambódíu. En fullyrða má
að afstaða hennar til sögunnar í samtímanum tengist með beinum hætti
hugmyndum um „nýtt upphaf“. Slík sýn er ekki takmörkuð af fortíð eða
samtíð, heldur táknar hún „annars konar“ byrjun, sem hefur að geyma
breytinga- og frelsunarmöguleika.64 Af sömu ástæðu má færa rök fyrir
því að lokaþáttur leikritsins eigi meira skylt við stjórnmálahugsun Cixous
en menningarhugmyndir um hina „eilífu óumbreytanlegu“ Kambódíu.65
Eins og svo oft í uppfærslum Sólarleikhússins minnir ein leikpersónan,
í þessu tilviki Khieu Samnol, áhorfendur á hvað sé raunverulega í húfi:
að Kambódíumenn hafi verið skildir eftir einir og yfirgefnir.66 Það þurfi
að bregðast við ákalli þeirra. Með pólitískri nálgun eru sagan og minnið
notuð til koma í veg fyrir að reynsla Kambódíu verði þöggun að bráð.
Því má segja að leikritið sé fyrst og fremst pólitísk stórsaga (e. meta-
narrative) í samtímanum, þar sem blandað er saman örlögum smáþjóðar við
pólitíska og hernaðarlega hagsmuni stórvelda. Um 80% Kambódíumanna
telja sig vera fórnarlömb alræðisstjórnar Rauðu khmeranna. En eins og
Tzvetan Todorov hefur bent á hafa „bændur Sihanouks“, sem lifðu af
hreinsanirnar, lifað og starfað í návist Rauðu khmeranna í áratugi. Þeir
fyrirlíta voðaverk nágranna sinna, en hafa vanist orðnum hlut án þess að
sætta sig við hann.67 Kambódíumenn eru því enn að glíma við ófullgerðar
sjálfsmyndir eftir tímabil pólitískra trúarbragða sem voru réttlætt í nafni
endurlausnar.
Með því að tengja saman sögu og sameiginlegt minni, eins og Crane
hefur lagt til, má segja að verk Cixous endurspegli ákveðið form söguvit-
undar í samtímanum. Cixous heldur ekki aðeins frásögninni um Sihanouk
63 Julia Dobson, Hélène Cixous and the Theatre, bls. 86–87.
64 Um slíkar hugmyndir um „annað upphaf“ sjá Gail Stenstad, „Revolutionary
Thinking“, Feminist Interpretations of Martin Heidegger, ritstj. Nancy J. Holland
og Patricia Huntington, University Park, PA: The Pennsylvania State University
Press, 2001, bls. 334–350.
65 Julia Dobson, Hélène Cixous and the Theatre, bls. 86–87.
66 Hélène Cixous, L’Histoire terrible mais inachevée, bls. 390–391.
67 Tzvetan Todorov, Memory as a Remedy for Evil, þýð. Gila Walker, London: Seagull
Books, 2010, bls. 38–41.
iRma eRlingsDóttiR